M&Others, een visuele gids
Welkom in Modemuseum Hasselt. Je gaat nu de visuele gids volgen door de tentoonstelling 'M&Others: Mode en Moederschap', waarin de tentoongestelde stukken visueel worden beschreven.
Centrale hal op het gelijkvloers
Introductie
Moeders en andere moederfiguren, moederschap en moederen zijn een weinig belichte bron van inspiratie in de mode. Daar wil deze tentoonstelling verandering in brengen door een licht te werpen op de veelzijdige facetten en het grote belang van moeders en andere moederfiguren voor mode door werk te tonen van gevestigde en opkomende ontwerpers die moeders, moederschap, of moederfiguren centraal zetten, en die nieuwe perspectieven brengen op conventionele opvattingen over moederschap.
De laatste tien jaar heeft onderzoek naar beelden van moeders en moederfiguren een plaats verworven in reclame, film, literatuur, televisie, online en, heel recent, in de schone kunsten en design. Tegelijk werden nieuwe vragen gesteld waarbij het moederlijke in richtingen ontwikkelde die twintig jaar geleden ondenkbaar waren. Denk hier in het bijzonder aan de uitbreiding van moederschap tot polymaternalisme, een inclusieve term die mensen van elk gender verwelkomt die zich identificeren met de ervaring, alsook pleegmoeders, plusmoeders en ‘andere’ moeders.
Als onderdeel van de Europese visuele cultuur werd de Maagd Maria door Julia Kristeva geïdentificeerd als ‘de meest verfijnde symbolische constructie’ van moederschap. Het is de verering van deze oermoeder die de directe aanleiding vormt voor de realisatie van dit boek en de bijhorende tentoonstelling. 2024 is namelijk een groots feestjaar voor Maria in Hasselt. In dat jaar viert de stad zijn beschermvrouw de Virga Jesse, zoals Maria in de stad wordt genoemd, in de eeuwenoude zevenjaarlijkse feesten. Modemuseum Hasselt haakt in op deze boeiende exponent van het lokale immaterieel erfgoed en op de toenemende aandacht voor en thematisering van moederschap en moederen.
De tentoonstelling belicht historische collectiestukken waarbij zwangerschap en moederen de vormentaal van de silhouetten beïnvloeden, ze zoomt in op de rol van moeders als inspiratiebron voor ontwerpers en het moederen als inspiratiebron, ze focust op modemoeders, modementors, en mode “monsters”, op moederfiguren uit de LGBTQIA+ gemeenschap (Mothers) en de verweven rol van moederschap als politiek statement via mode en textiel.
Moederschap is zowel een staat van zijn als een voltijdse job: de repetitieve en emotionele zorgarbeid die verweven is met het moederschap komt aan bod in het werk van de Zuid-Afrikaanse ontwerper Thebe Magugu, die de expositie afsluit met een hulde aan moeders en moederfiguren in zijn gemeenschap.
De veelzijdigheid, ambivalentie en de inspiratie van moederschap in al haar vormen kan amper bevat worden in een tentoonstelling, maar het staat vast dat moeders een belangrijke plaats innemen in de modegeschiedenis en de vertaling ervan in het dagelijks leven. Net zoals moederschap een constant work-in-progress is, wil deze tentoonstelling aan de hand van interviews, getuigenissen en persoonlijke veerhalen een meerstemmige aanzet zijn tot verdere dialoog, reflectie en onderzoek naar het belang van moederschap voor de mode.
MMH gaat de uitdaging aan om de modegeschiedenis te herbekijken, in de meest ruime zin, in het gasthuis van de zusters Virga Jesse, die zorgen toedienden aan hun patiënten in dit gebouw, waaronder een moederhuis.
De curatoren en het museumteam wensen deze tentoonstelling op te dragen aan de vele moeders/moederfiguren en kinderen die de kans niet krijgen om te moederen of bemoederd te worden.
We betreden nu de tentoonstelling. Bij elk nieuw thema kun je een QR of NFC-code scannen die te vinden is bij het tekstpaneel van dat thema. Het eerste tekstpaneel bevindt zich helemaal rechts aan de muur.
Gelijkvloers
Moederteit
Van de Mariafiguur bij Lucas Cranach tot de naakte moeder van Katerina Jebb, en van huiselijke moeders in oude modetijdschriften tot de pronkende zwangere celebrities als Beyoncé en Rihanna: de moeder wordt steeds meer gevierd in de kunsten en in de mode.
Dit was niet altijd het geval. In negentiende-eeuwse modetijdschriften werden kledingvoorschriften voor zwangere vrouwen vaak in bedekte termen besproken. Dit weerspiegelt de perceptie in die periode. Een bolle buik werd geassocieerd met wat voorafging en met de vruchtbaarheid van de vrouw, wat niet strookte met de zedige moraal van die tijd. Dit illustreert de dubbele culturele en religieuze moraal; vrouwen moesten zowel zedig als vruchtbaar zijn. In de westerse mode bleven moeders redelijk onzichtbaar tot de jaren 1950, toen het ideaalbeeld van de huismoeder werd gepromoot als onderdeel van de naoorlogse pro-natale politiek. Vanaf dat moment zien we een geleidelijke stijging van moeders in de modebeeldcultuur, maar niet van hun zwangere lichamen. Zo verborg Grace Kelly in 1956 haar groeiende buik subtiel achter haar Kelly bag van Hermès. Slechts enkele ontwerpers, zoals Sonia Rykiel, maakten zwangerschap zichtbaar op de catwalk. In 1974 liet ze de zwangere Claudine Delorme défileren en in 1984 werden de modellen op humoristische wijze voorzien van een ballon onder hun trui die de illusie van zwangerschap opwekte.
Een belangrijke doorbraak in de voorstelling van zwangerschap kwam er in augustus 1991 toen een naakte, zeven maanden zwangere Demi Moore poseerde op de cover van Vanity Fair, die aanvankelijk als choquerend werd ervaren en in de pornografieafdeling werd geplaatst. Dit veranderde moederschap van een privéaangelegenheid in een publieke vertoning, wat uiteindelijk bijdroeg tot de grotere discussie over hoe zwangerschap in de publieke sfeer werd waargenomen en geaccepteerd. Dit lanceerde een trend van ‘bump chic’. Zwangerschap was niet langer een bron van schaamte, maar moeders namen ownership over hun naakte, zwangere lijf en de weergave ervan. Dit proces van toenemende zichtbaarheid en erkenning van moeders in de mode kan worden omschreven als ‘moederteit’ of ‘matrescentie’. Het begrip omvat het psychologische, fysieke en fysiologische proces van moeder worden, wat resulteert in een nieuwe identiteit: de moederfiguur.
Beschrijving objecten
1. Links van de thematekst hangt een schilderij dat de heilige familie met Anna en Joachim uit circa 1500 afbeeldt. Het werd gemaakt door een onbekende schilder die we de meester van de Anna-legende noemen. In het midden zit een baby op de schoot van de moeder. Een zuster die naast de moeder zit houdt de baby vast. Daarboven zweeft een duif, het symbool van Jezus. Achter elk van de twee vrouwen staat een mannelijke figuur. Het hele schilderij heeft donkere kleurentinten; rood, zwart, grijs, met hier en daar een wit accent.
2. Het eerste schilderij is Virgo Lactans door de Vlaamse meester Lucas Cranach gemaakt tussen 1472-1553.
Virgo Lactans beeldt een blonde vrouw af die haar baby borstvoeding geeft. De vrouw draagt een zwart kleed, met rode cape en witte mouwen. Achter haar houden twee engeltjes een zwart doek in de lucht, Alsof ze haar privacy willen bieden.
3. Recht voor je hangt een scanogram van een naakte, zwangere vrouw in profiel met lang bruin krullend haar. Het is een duister beeld met het meeste licht op de bolle buik en de arm van de vrouw. Dit werk werd in 2023 gemaakt door Britse kunstenares Katerina Jebb en heet Nude Nine Months. Belangrijk om hier te vermelden is dat het niet om een foto gaat, maar om een scanogram, Jebb’s eigen bedachte techniek. Het lichaam van het model werd gescand in verschillende delen en in postproductie tot één geheeld verwerkt.
We wandelen verder in de gang. Hier hangt een tijdlijn met een overzicht van de maatschappelijke visie op moederschap in mode van de 19e eeuw tot vandaag. Deze wordt geïllustreerd aan de hand van advertenties voor zwangerschapskorsetten uit de Belle Époque, naar een foto van Grace Kelly die haar zwangere buik verstopt achter haar Kelly-bag (Hermès). Er staan high fashion magazines zoals Vogue en Vanity Fair met zwangere celebs op de cover en foto’s van Dolce & Gabbana’s catwalk met moeders en dochters. Er hangen twee schermen vaan video’s afspelen van celebs, modellen en ontwerpers die vergezeld worden door hun kinderen, zwanger zijn op de rode loper of gewoon trots hun buik tonen aan de wereld.
Einde van dit thema. Loop nu naar de volgende ruimte.
Gelijkvloers
Moedercultus
De moedercultus, of moederverering, verwijst naar de verering van moeder(schaps)figuren in diverse culturen en religies. Dit fenomeen is diep geworteld en uit zich in ideaalbeelden variërend van antieke godinnen tot de Heilige Maagd Maria. Geïdealiseerde moeders vormen een hoeksteen van de westerse beschaving. Maria, de moeder van Jezus, is de meest afgebeelde en besproken heilige in de westerse kunstgeschiedenis. Iconische voorstellingen van de Madonna met kind lopen als een rode draad doorheen de kunst en benadrukken moederschap als de ultieme vervulling van de vrouwelijke rol. Het paradoxale aan deze verering is dat de onbevlekte ontvangenis een onrealistisch ideaal is, met een focus op geïdealiseerd moederschap. Dit staat in schril contrast met het moederschap als ervaring. Modeontwerpers blijven zich tot op heden laven aan de iconische moedercultus van Maria. Haar iconografie en symboliek spreken tot de verbeelding, evenals haar traditionele blauwe en witte kleding. Blauw symboliseert puurheid, goddelijkheid en het hemelse, terwijl wit staat voor maagdelijkheid en zuiverheid. Deze kleurencombinatie wordt vaak gebruikt om spirituele zuiverheid en sereniteit over te brengen. Maria’s iconografie bevat vaak gouden details die goddelijkheid en heiligheid symboliseren. Ontwerpers zoals Jean Paul Gaultier en Dolce & Gabbana verwerken gouden borduursels en referenties geïnspireerd door Maria om de mariale symboliek te benadrukken. In Thierry Muglers wintercollectie van 1984-85 stijgt de zwangere Pat Cleveland in de finale van de show ten hemel.
In deze ruimte staan twee vitrines met zes jurken. We bespreken de stukken van links naar rechts.
4. Het eerste kledingstuk, helemaal links, werd gemaakt door Christian Lacroix in 2009-2010 voor de wintercollectie. De jurk is wit met gele en rode bloemen en gouden accenten. De jurk heeft een sluier uit tulle en kant in de vorm van een aureool op het hoofd, deze is versierd met delicate gouden appliqué in de vorm van bloemen. Er hangt een kruis en paternoster in goud aan de voorkant van de jurk.
5. Draai je nu een klein stukje naar rechts. Daar staat een jurk van Dolce & Gabbana uit de herfstcollectie van 2013. De jurk is precies gemaakt uit kleine tegeltjes, als een mozaïek uit de Byzantijnse tijd. Op de borst van de jurk staat een portret van een vrouw ook in deze stijl. Bij de jurk hoort een gouden kroon bezet met kleurrijke stenen op het hoofd die doet denken aan zwaar metaal. De oorbellen zijn in de vorm van kruisen in dezelfde stijl als de kroon. De jurk heeft donkere kleuren; bruin, diep rood, koningsblauw en goud.
6. De derde jurk in deze vitrine is van Ierse ontwerpster Simone Rocha uit de lente/zomercollectie van 2022.
De hele jurk bestaat uit witte tule met kanten afwerkingen aan de uiteinden. We gaan van boven naar beneden. Op het hoofd staat opnieuw een aureool maar deze keer uit witte, doorzichtige tule. De stof staat rechtop en omringd het gezicht, waar een sluier in dezelfde stof voor hangt. Over de schouders hangt een volumineuze cape tot aan de polsen. Daaronder hangt een dunne rok uit diezelfde stof, die dan aan de knieën breed uitvalt in een rok die lijkt op de cape. De mannequin draagt gerimpelde witte zijden handschoenen tot aan de ellebogen en heeft een tasje vast in de vorm van een grote parel in glanzend zilver. Het model draagt platte schoenen met heel wat touwtjes in datzelfde glanzende zilver.
Tussen de twee vitrines in speelt een catwalk show van ontwerper Thierry Mugler, hier wandelen modellen over de catwalk gekleed in efemere, glitterende, vaak blauwe jurken met aureolen in een mysterieuze sfeer. De modellen lichten op in de duisternis van de catwalk op een manier die doet denken aan de heilige Madonna.
7. In de tweede vitrine in deze zaal staan drie jurken. De eerste, aan de linkerkant is een blauwe jurk van Jean Paul Gaultier uit de Lente/Zomer collectie van 2007. Het bovenstuk van de jurk heeft de vorm van een T-shirt met een hoge kraag. Op de borst is een hartvormig stuk stof geborduurd met glinsterend rood garen. Door het hart steekt een klein, dun zilveren zwaardje. Het lijkt alsof het hart bloedt, dankzij de rode steentjes die naar beneden druipen en de rode stof die zorgvuldig eronder is gedrapeerd, wat de illusie van bloed versterkt. Aan de rechterheup waaiert doorzichtige, rode stof in een split. De rest van de jurk is blauw en komt tot aan de enkels van het model. Dit silhouet heeft ook een hoofddeksel. Een doorzichtige plastic cirkel met blauwe glimmende steentjes op. Het lijkt opnieuw op een aureool, net zoals bij de jurk van Lacroix.
8. De volgende jurk naar rechts is ook van Jean Paul Gaultier uit de Lente/Zomer collectie van 2007. Deze jurk is ook blauw maar zachter dan de vorige. De jurk is gemaakt uit vele lagen tule in lila en lichtblauw in verschillende schakeringen, iets donkerder blauw wisselt af met de lichte kleur. Aan de schouders komen ook linten uit hetzelfde soort tule als de rok en hangen over de mannequin als een cape. Op het bovenstuk is in gouddraad een hart geborduurd waar net vuur uit komt. Uit het hart ontspringen gouden draden met daarop geregen parels, die vanuit verschillende hoeken over het lijfje zijn genaaid, als stralende zonnestralen. Deze 'zonnestralen' strekken zich uit over het lijfje en vallen sierlijk naar beneden tot over de rok, tot aan de bovenbenen. Het hoofddeksel van dit silhouet lijkt ook op zonnestralen maar dan in rossig-rood haar dat in slierten op het plastic aureool werd gelijmd.
9. Rechts naast het stuk van Gaultier staat een gelaagd silhouet van Franse ontwerpster Marine Serre (herfst/winter 2022-2023). We beginnen bij de onderste laag van het silhouet. Dit is een zwarte bodysuit in glanzende lycrastof. De bodysuit zit strak om het lichaam, maar gaat omhoog aan de schouders en verandert daar in een kap die enkel het gezicht onbedekt laat. Hierboven draagt het model een korset dat tot over de heupen gaat en schouderbandjes heeft. Het korset is wit met delicate kleine bloemen op gedrukt in blauw, geel en lichtrood. Alles is afgelijnd met een zwarte rand. De mannequin heeft een boeket groene lauriertakken in haar handen. Om haar voorarmen is een lange mantel met sleep gedrapeerd in dezelfde stof en kleuren als het korset.
Einde van dit thema. We wandelen de volgende ruimte binnen. Links staat een kleine vitrine in een halve cirkel. Rechts is een grote vitrine in de vorm van een halve maan. Meteen voor jou hangt een tekstbord. Scan de code onderaan om meer te weten te komen over het thema moederen.
Gelijkvloers
Moederen
In tegenstelling tot het geïdealiseerde moederschap in de vorige zaal, een construct van de heteronormatieve, patriarchale maatschappij, is moederschap als ervaring veel minder zichtbaar in de beeldcultuur. Voor 1980 werd er zelfs nauwelijks aandacht aan besteed. De beleving en emotionele impact van zwanger zijn, baren, zorgen, dragen, voeden, aankleden, koesteren en rouwen krijgen weinig tot geen aandacht. De manier waarop we moederen is erg afhankelijk van context, cultuur en tijdsgeest. Zo getuigt de Zuid-Afrikaanse ontwerper Thebe Magugu dat zijn moeder ook de moeder van de buurkinderen was, waarmee hij duidelijk maakt dat zorgen voor hem een taak is van de gemeenschap. Dit staat in schril contrast met de gangbare westerse houding waarbij opvoeden en moederen een individueel en geïsoleerd gegeven is. Vandaag de dag is het concept van moederschap daarenboven diverser en complexer dan ooit door de uitbreiding van moederschap tot polymaternalisme, een inclusieve term die mensen van elk gender verwelkomt die zich identificeren met de ervaring, alsook pleegmoeders, plusmoeders en ‘andere’ moeders. Erkenning van verschillende vormen van moederschap, zoals alleenstaande moeders, LGBTQ+ ouders, adoptie en surrogaatmoederschap, heeft geleid tot een breder begrip van wat het betekent om moeder te zijn. Moederen en zorgen omvatten fysieke en emotionele zorg die niet biologisch gebonden is. In lijn hiermee richt het thema moederen in de expo zich op de zorgende arbeid, een voltijdse job, die gepaard gaat met moederschap en hoe zich dat vertaalt in de modegeschiedenis en in het werk van hedendaagse ontwerpers.
10. We beginnen bij de kleinste vitrine, aan onze linkerkant. Daar staan twee donkere kledingstukken. Als eerste staat een outfit van Comme Des Garçons, het merk van Japanse ontwerpster Rei Kawakubo. Het kledingstuk bestaat uit een ensemble van een oversized broekpak met een horizontale opening ter hoogte van de buik waar een witte jurk zichtbaar is. Het broekpak heeft een sierlijk, geborduurd patroon en sluit diagonaal over de borst. Het vooraanzicht van de mannequin toont hoe de jas schuin over de borst overlapt en naar beneden vloeit tot aan de enkels, met een ruwe afwerking aan de randen. Het zijaanzicht benadrukt de nauwe aansluiting van de jas rond de taille en heupen aan de rug.
Onder de zwarte jas draagt de mannequin een witte, nauwsluitende jurk die bedrukt is met zwart-witte krantenartikelen en illustraties. Deze jurk is zichtbaar onder de openstaande jas omdat de zwangere buik uitsteekt alsof de jas op dit punt openspleet. De jurk heeft een eenvoudige, mouwloze snit en loopt tot net boven de knieën. De mannequin draagt witte enkellaarsjes met een open gesp over de tenen.
11. Hiernaast staat een zwarte zwangerschapsjapon uit 1890. Deze is deel van de collectie van Kunstmuseum Den Haag en werd gedragen door de Nederlandse Leonarda Veenendaal op haar trouwdag, waar ze al zwanger was. De jurk heeft een lange rok tot op de enkels met aan de voorkant een gedrapeerde strook stof in dezelfde kleur. Het lijfje (of bovenstuk) lijkt op een strak jasje dat aan de voorkant diagonaal over elkaar wordt gevouwen om het te sluiten.
Als we ons omdraaien naar de rechterkant komen we bij de grote vitrine. Hier duiken we eerst nog even het verleden in. We bespreken van rechts naar links.
12. De eerste jurk die hier staat is een zwangerschapsjapon uit de late 18e eeuw, 1780-1785. Deze azuurblauwe japon heeft een motief van bloemen en planten in de stof. Het lijfje hangt net over de rok en eindigt in een stompe punt. Onder de blauwe mouwen steken witte engagentes (of kanten mouw uiteinden) uit. Deze japon is perfect in de stijl van de late 18e eeuw, maar dan in de zwangerschapsversie. Het ensemble wordt afgewerkt met een fichu (een witte, vierkantige sjaal over de schouders) en de punt van het lijfje steekt uit omdat er een bolle buik onder zit.
13. Links vooraan staat een witte kamerjapon uit 1900-1905. De jurk is losvallend en gemaakt van lichte, doorzichtige stof met een delicaat, rood-rozig geruit patroon. De stof valt soepel tot op de grond, met een korte sleep. De mouwen zijn ruim en eindigen in kanten boorden. De jurk heeft een hoge kraag en is ontworpen voor een vrouw met een zwangere buik. De uitstraling is luchtig en elegant, met subtiele plooien en ruches aan de onderkant, wat een romantische en dromerige sfeer creëert.
14. Achter de witte kamerjapon staat een koningsblauwe zwangerschapsjapon uit de periode 1860-1865, afkomstig uit de collectie van MoMu Antwerpen. Ze is gemaakt van een glanzende stof en heeft een klassieke snit uit de tweede helft van de 19e eeuw.
De jurk heeft lange mouwen en een hoge halslijn, die versierd is met kant. De taille van de japon is verhoogd om ruimte te bieden aan de groeiende buik. Vanaf de verhoogde taille valt de rok wijd uit naar beneden en bereikt de grond. De mouwen zijn smal en nauwsluitend, met kleine decoratieve kantjes bij de polsen. De bovenkant van de japon heeft een aansluitende pasvorm, wat contrasteert met de wijde, klokvormige rok. Dit silhouet is kenmerkend voor de mode van de jaren 1860, waarbij een smalle taille en een volle rok de nadruk legden op een vrouwelijk figuur, zelfs tijdens de zwangerschap.
15. Naast de blauwe japon staat een wandeljapon uit de periode 1900-1905 uit de collectie van Modemuseum Hasselt. De jurk is gemaakt in een lichte blauwgrijze stof met een delicaat patroon. De hoge halslijn is versierd met kant. De mouwen zijn lang en eindigen in kantmanchetten. De bovenzijde van de jurk heeft een decoratieve cape-achtige laag van kant die over de schouders en buste valt. De japon staat in vooraanzicht staan waardoor de zwangere buik niet opvalt, wat het doel was in de tijd van deze japon. De rok is lang en heeft meerdere lagen met ruches aan de zoom.
16. Voor de blauwgrijze wandeljapon staat een roze kamerjapon uit 1900. Het bovenste deel is rijkelijk versierd met ingewikkelde kantdetails en brede, geplooide ruches. De mouwen zijn volumineus en eindigen met dezelfde kanten accenten. De stof is geplooid van boven naar beneden, wat een elegant effect geeft. De rok valt zwaar tot op de grond, met subtiele plooien en een kantdetail boven de zoom. Enkel als je in zijaanzicht voor de japon staat valt het op dat er een zwangere buik verscholen gaat onder de vele ruches.
17. Naast deze japon uit de vroege twintigste eeuw ligt een zwangerschapskorset uit de jaren 1950 liggen. Dit korset is ontworpen om steun te bieden aan de buik en rug van een zwangere vrouw. De voorzijde van het korset heeft een centrale, gladde sectie die over de buik valt, met verticale naden die zorgen voor vorm en stevigheid.
Aan beide zijden van het korset bevinden zich openingen met veters die kunnen worden aangetrokken of losgemaakt om de pasvorm aan te passen naarmate de zwangerschap vordert. Deze veters geven de draagster de mogelijkheid om het korset precies op maat af te stellen. Aan de onderzijde van het korset zijn er bevestigingspunten voor jarretelles, die gebruikt worden om kousen op hun plaats te houden.
18. Achter het zwangerschapskorset staat een hedendaagse, witte jurk door Griekse ontwerpster Di Petsa (lente-zomer 2023). Dit is een lange, doorzichtige witte jurk met een mouwloos ontwerp en een hoge halslijn. De stof is luchtig en valt elegant om het lichaam, met zachte plooien die de vormen en de bolle buik van de drager volgen. Het is precies alsof de jurk nat is waardoor ze aan het lichaam plakt.
19. Links van de witte jurk door Di Petsa staat een groot silhouet van Jean Paul Gaultier door Olivier Rousteing uit de herfst winter collectie van 2022. Het model draagt een nauwsluitende, asymmetrische jurk die een lichtbruin/oranje tint heeft. De jurk omhult het lichaam strak en vormt een bolling rond de buik, wat de illusie van een zwangere buik creëert. De stof heeft een latex-achtige look en is gemaakt uit leer. Aanvullende accessoires versterken de dramatische look. Het model draagt lange handschoenen in dezelfde kleur als de jurk, die tot boven de ellebogen reiken. De opvallende sieraden, waaronder een grote ijzerkleurige halsketting en armbanden, zijn even opvallend en extravagant. De mannequin draagt een zonnebril en piercings in de oren en neus die via een ketting met elkaar verbonden zijn. De schoenen zijn platformlaarzen, hoog en stevig, met dezelfde kleur als de rest van de outfit.
20. Links van het oranje silhouet staat een silhouet uit de jaren 1990 van Maison Martin Margiela uit de collectie van Modemuseum Hasselt en Palais Galliera in Parijs. Het silhouet bestaat uit een grijze gerafelde trui over een zwangere buik. Daaronder draagt de mannequin een lange zwarte, glanzende rok tot op de voeten.
21. Voor het silhouet van Margiela staat een turquoise ensemble dat dicht bij de vitrine staat. Dit zwangerschapstenue uit 1960-1965 werd gedoneerd aan Modemuseum Hasselt en werd gedragen (en misschien gemaakt) door een Hasseltse vrouw tijdens haar zwangerschap in de vroege jaren 60. Het silhouet is samengesteld uit een jurk tot aan de knieën en een jas die openvalt in dezelfde stof. De jurk heeft ter hoogte van de bolle buik een decoratief ‘flapje’ met twee grote turquoise knopen.
22. De jurk naast het blauwe ensemble is lichtroze en heeft een vloeiende, losvallende pasvorm die tot net aan de knieën reikt. Dit stuk werd ontworpen en gedragen door Sonia Rykiel tijdens haar zwangerschap in 1975. De mouwen zijn driekwart en de halslijn is rond. Een opvallende strikceintuur accentueert de taille net boven de zwangere buik, waardoor de jurk mooi om de buik drapeert. De stof valt soepel en creëert zachte plooien rond het lichaam, wat bijdraagt aan een elegante maar comfortabele uitstraling.
We passeren een video waar de conservator van het Modemuseum uitlegt hoe zwangerschapskledingstukken werden onderzocht in de museumcollectie. Je kan luisteren via de koptelefoons die onder het scherm hangen.
Einde van dit thema
We wandelen naar de volgende zaal. Links hangt een tekstbord waar je de QR code kan scannen om meer te weten te komen over het onderwerp.
Volgende deel: 'Wikkelen en Inbakeren'
Gelijkvloers
Wikkelen / Inbakeren
De vaak repetitieve, fysieke en emotionele zorgarbeid die gepaard gaat met het moeder zijn, heeft een intrinsieke link met textiel: in de meeste culturen wikkelen of bakeren zorgfiguren de baby na geboorte in textiel om de beschermende omgeving van de baarmoeder na te bootsen. Deze handeling wordt niet alleen uitgevoerd door de vroedvrouw maar ook door de min, de vader, de verzorgster en de grootouders. Ontwerpers zoals Sonia Rykiel en Simone Rocha gebruiken strikken, linten en andere omhullende elementen om de thema’s van zorg, geborgenheid en ouderschap te verkennen. Deze symbolen dienen als krachtige metaforen voor de bescherming en liefde die centraal staan in de relatie tussen ouder en kind, en verbinden moderne mode met diepgewortelde culturele praktijken.
Naast het tekstbord speelt een video af van een Rick Owens catwalk show uit 2016 waar enkele modellen elkaar dragen aan de hand van harnassen.
We beginnen aan de linkerkant van deze ruimte. Hier staan vijf silhouetten in nissen.
23. Het eerste silhouet (uit de afstudeercollectie van Hideki Seo uit 2005) bestaat uit een opvallende, bolvormige jurk met een gedurfde en unieke stijl. De jurk heeft een ballonachtige vorm en is gemaakt van een blauw-wit ruitpatroon met kleine gezichtjes in. De mannequin draagt een grote, ronde helm die het hoofd volledig bedekt, behalve een kleine opening voor het gezicht. De helm is wit, in de vorm van een druppel en heeft een decoratief patroon langs de rand. De jurk is gecombineerd met felgele kousen en rode nepleren laarzen. Voor dit ontwerp inspireerde Hideki zich op de amauti, de parka die door Inuit-vrouwen in het oosten van Noord-Canada wordt gedragen. Tot een leeftijd van ongeveer twee jaar zit het kind tegen de rug van de moeder in de amaut, de ingebouwde buidel. De moeder kan het kind van haar rug naar voren brengen voor borstvoeding zonder dat het wordt blootgesteld aan de koude. Deze mantel is ontworpen om het kind warm en veilig te houden tegen de vrieskou en draagt bij tot het ontwikkelen van een band tussen moeder en kind. Modemuseum Hasselt draagt het thema ‘moederen-dragen’ in de expo op aan de talentvolle ontwerper Hideki Seo, die overleed op 19 maart 2024.
24. Naast het stuk van Seo staat een outfit door Franse designer Marine Serre. Dit silhouet toont een strak, nauwsluitend pak met lange mouwen en bedekt met een patroon van herhaalde rode halve manen op een zwarte achtergrond. Het pak bedekt het hele lichaam tot aan de enkels. Over het pak wordt een zwarte babydraagzak gedragen in dezelfde stof als het pak, met een babypop erin geplaatst op de borst. Het geheel is gecombineerd met witte sneakers en een donkere zonnebril en een brede choker halsketting gemaakt uit glinsterende zilveren steentjes.
25. Naast Marine Serre staat een silhouet van de Zuid-Afrikaanse ontwerper Thebe Magugu met een lange, vloeiende jurk in levendige kleuren rood, blauw en geel. De jurk heeft lange ballonmouwen en een hoge halslijn, met een opvallend, kleurrijk ontwerp dat doet denken aan popart. Over de rug van de jurk is een kleurrijke draagdoek geknoopt, waarin een babypop zit. De draagdoek heeft felle, contrasterende kleuren die de jurk aanvullen. Het geheel is gecombineerd met witte laarzen met een hoge hak.
26. Naast het stuk van Magugu staat een jurk door Jean Paul Gaultier, uit de lente-zomer collectie van 2001. Het silhouet toont een figuur gehuld in een vloeiende, witte sluier die het hele lichaam bedekt en tot op de grond reikt. De sluier is doorschijnend en geeft een etherische, bijna spookachtige uitstraling. Onder de sluier draagt de figuur een lange, witte jurk die elegant om het lichaam valt in repen witte zijde. In de armen van de figuur ligt een babypop, eveneens gewikkeld in een wit doek. De stof van de sluier en de jurk vloeit gracieus over de grond, wat een serene en mysterieuze sfeer creëert.
27. Links van de witte Jean Paul Gaultier jurk staat een stuk van John Galliano voor Dior, ook uit 2001. Het silhouet toont een luchtige, geelachtige jurk met een volumineuze, ballonachtige vorm die tot net onder de knieën reikt. De jurk is versierd met kleurrijke en speelse illustraties van eten, zoals asperges en biefstuk op een bord. De jurk heeft geen mouwen. In de armen van de figuur ligt een babypop, die ook in een kleurrijk, bijpassend kostuum is gekleed en een wit kapje draagt. De mannequin draagt bruine krokodil lederen schoenen met een punt en een lage hak.
We zijn nog niet klaar in deze zaal en draaien ons verder naar links. Hier staan nog vier silhouetten in het thema Wikkelen en Inbakeren. We bespreken van rechts naar links.
28. Hier staan twee witte outfits naast elkaar. Ze lijken goed op elkaar maar er zijn verschillen. Ze komen allebei uit de lente-zomer collectie van 2017. Het eerste silhouet toont een witte, korte jurk met een losse, speelse pasvorm. De jurk heeft volumineuze pofmouwen en een asymmetrisch ontwerp met verschillende plooien, kreuken en strikdetails. De rok van de jurk valt boven de knieën. De outfit is gecombineerd met zwarte, hoge laarzen die contrasteren met de witte stof van de jurk. De draagster houdt een bijpassende witte tas vast die eveneens gedecoreerd is met strikdetails.
29. Het tweede silhouet toont een korte, witte jurk met een getextureerde stof dat een beetje op een deken lijkt. De jurk heeft grote, volumineuze pofmouwen en een brede kraag. De jurk is asymmetrisch ontworpen, met opvallende strikdetails die de taille accentueren en een lichte split aan de voorkant. De rok valt net boven de knieën en heeft een lichte flair. Deze outfit is ook gecombineerd met zwarte, hoge laarzen met een doorzichtige plastieken hak.
30. Links van de twee witte Simone Rocha jurken staat een grijze jurk van Comme des Garçons gemaakt tussen 1990 en 2000. De jurk is een elegante, grijze creatie met een vloeiende en asymmetrische snit. De bovenkant van de jurk heeft een gedrapeerde, losse halslijn die over de schouders valt als een sjaal. De taille is licht ingenomen, waardoor de rok in zachte plooien naar beneden valt tot net boven de knieën. De stof lijkt zijdeachtig en glanst subtiel.
31. Naast de grijze jurk staat een roze wikkeltrui door Sonia Rykiel uit 1975. De wollen trui heeft een diepe V-hals en lange mouwen. Hij wordt gesloten met een brede strik aan de zijkant. De trui heeft een licht getailleerde pasvorm die de taille accentueert en een flatterend silhouet creëert.
Einde van dit thema. Ga naar de volgende ruimte.
Gelijkvloers
Voeden
Borstvoeding heeft een aanzienlijke invloed op de kledingkeuze van moeders. In de kraamperiode varieert de garderobe door de eeuwen heen van losse japonnen of négligés tot blouses en T-shirts met openingen bij de borst, evenals speciaal aangepast ondergoed voor gemakkelijke toegang tot de tepels. Door de tijd heen is de mode hier op verschillende creatieve manieren mee omgegaan: van het verbergen tot het faciliteren van borstvoeding, en van gevoelens van schaamte tot trots. De houding ten opzichte van borstvoeding weerspiegelt de veranderende percepties van moeders en voedende personen in de samenleving. Tot de negentiende eeuw was het gebruikelijk dat vrouwen uit de hogere klassen het voeden overlieten aan een voedster of min, vanwege de zware fysieke inspanning en de ongewenste associatie met lichamelijke functies, openingen en vloeistoffen. Voedingskorsetten zijn een treffend voorbeeld van deze dialectiek. Ze dienden zowel als instrumenten om het moederlichaam in een gewenste vorm te brengen als om steun te bieden, met verstelbare tailles, klepjes en touwtjes voor toegang tot de borst. Deze korsetten werden vaak met veters op de rug vastgemaakt, wat hulp van anderen vereiste, waardoor de moeder zich niet zelfstandig kon aankleden. Sporen van veelvuldig gebruik, zoals melkvlekken en roest, tonen hoe deze korsetten deel uitmaakten van het dagelijks leven van een voedende moeder. In deze zaal bevindt zich een replica van een zwangerschapskorset uit de collectie. Om je in te leven in de situatie van een voedende moeder uit de negentiende eeuw, kan je dit korset aantrekken met behulp van iemand anders.
32. In de nis rechts van het tekstbord kan je een replica van een historisch korset aandoen. Vraag iemand je te helpen: doe het korset met de borstflapjes naar boven om je torso. Zorg ervoor dat de kant met de zilveren sluitingen vooraan zit en de veters op je rug en aan je lendenen. Vraag aan je helper om eerst de bovenste sluiting te dichten door haak en oog in elkaar te haken. Daarna houdt je helper de onderkant van het korset vast en brengt de kant met de haakjes over de kant met de oogjes. Zo kan je het korset dicht doen. Aan de zijkanten en op de rug kan je het korset strakker maken aan de hand van de veters. Dit is een voedingskorset dus je kan de bovenste flapjes openen en sluiten.
33. Video: Interview met Elodie Ouédraogo over opgroeien in een pleeggezin, Tim Van Steenbergen over adoptie buiten de heteronormatieve context, Hannelore Knuts over de combinatie moederschap en modellenwerk.
34. Links van de video staan twee borstvoedingskorsetten in een vitrine: Het eerste is een 18e-eeuws borstvoedingskorset met Zaans stikwerk. Het korset is wit, mouwloos en heeft een vierkante halslijn. De voorkant is voorzien van delicate rijglinten, wat het mogelijk maakt om het korset aan te passen voor comfort en ondersteuning tijdens het voeden. De zijkanten van het korset hebben een lichte uitwaaiering bij de heupen, wat zorgt voor een sierlijke vorm. Het Zaans stikwerk, een specifieke Nederlandse borduurtechniek, versiert het korset met gedetailleerde patronen.
35. Het korset links van het Zaanse is een laat 19e-eeuws borstvoedingskorset. Het korset is licht van kleur en is ontworpen om nauw om het lichaam te sluiten. Het heeft baleinen en een voorzijde met metalen haak- en oogsluitingen, waardoor het gemakkelijk aan- en uit te trekken is. Bovenaan zijn er openingen voorzien met knoopjes, bedoeld voor gemakkelijke toegang tijdens de borstvoeding.
36. We gaan verder naar links waar twee hedendaagse interpretaties van borstvoedingskorsetten te zien zijn.
Het eerste is een silhouet van Simone Rocha uit 2017. Het ensemble bestaat uit een witte, volumineuze jurk met verschillende lagen tule en ruches, die een dromerig en romantisch effect geven. De bovenkant van de jurk heeft opvallende pofmouwen en is voorzien van flapjes over de borsten, geïnspireerd door een historisch borstvoedingskorset. Deze flapjes suggereren gemakkelijke toegang en zijn een knipoog naar de functionele kledingstukken uit het verleden. De rok heeft meerdere lagen van doorschijnende stof, waardoor een etherische uitstraling ontstaat. De outfit wordt compleet gemaakt met hoge, witte platform veterlaarzen.
37. Naast het witte ensemble van Simone Rocha staat een ingetogener voorbeeld van het moderne borstvoedingskorset. De outfit door Di Petsa uit de herfst-winter collectie van 2022-23, bestaat uit een strak, bruin korset met knoopsluiting aan de voorkant en subtiele openingen aan de zijkanten, geïnspireerd door historische borstvoedingskorsetten. Het korset is gecombineerd met bijpassende, bruine, hoog getailleerde jeansbroek die openhangt. Het geheel wordt gepresenteerd in een minimalistische stijl, waarbij de nadruk ligt op de verfijnde pasvorm en het vakmanschap van het korset.
We gaan naar de andere kant van de zaal, achter je.
Kraamtijd
De kraamtijd of het post partum is de periode van zes weken na de bevalling, waarin de moeder herstelt en de pasgeborene zich aanpast aan het leven buiten de baarmoeder. De gebruiken en zorg eigen aan deze fase zijn door de eeuwen heen aanzienlijk veranderd, variërend van traditionele rituelen tot moderne medische praktijken. In de negentiende eeuw werd de vrouw in de kraamtijd ontzien van haar sociale taken, maar moest ze zich wel opkleden om visite te ontvangen bij haar thuis. Dit resulteerde in comfortabele maar modieuze binnenhuisjaponnen in lichte stoffen. Hedendaagse ontwerpers zoals Simone Rocha en Molly Goddard, wiens werk sterk beïnvloed is door hun eigen moederschap, refereren aan deze periode door hun keuze van comfortabele, fragiele, zachte witte stoffen.
We bespreken de vier stukken van links naar rechts.
38. Dit silhouet toont een borstvoedingsjapon uit de vroege 19e eeuw. De jurk is lang en heeft een elegant ontwerp met een empire taille, net onder de borst. De stof is wit met een patroon van kleine, rode bloemenmotieven. De japon heeft lange mouwen met licht geplooide details bij de schouders en ellebogen. Het bovenstuk van de japon heeft een flap aan de voorkant die kan worden geopend om borstvoeding te geven. Deze flap wordt gesloten met kleine haakjes die zich net naast de oksels bevinden, waardoor de functionaliteit van de jurk subtiel en praktisch is geïntegreerd.
39. Rechts hiervan staat een silhouet dat ook een borstvoedingsjapon uit de vroege 19e eeuw is. De jurk is lang, wit en gemaakt van een delicate, doorschijnende stof met een fijn geborduurd stippenpatroon. De jurk heeft een empire taille, en een rechte, losvallende rok die tot op de grond reikt. De bovenkant van de jurk heeft korte, gepofte mouwen en een vierkante halslijn die is versierd met kant en borduurwerk. Het voorpaneel van de jurk kan open, met kleine haakjes ter hoogte van de decolleté, waardoor de moeder gemakkelijk borstvoeding kan geven. De onderkant van de rok is afgewerkt met een brede strook kant.
40. We gaan naar de twee laatste silhouetten in deze nis. Hier staan twee witte hedendaagse modestukken die doen denken aan de ziekenhuiskleding die nieuwe moeders dragen bij de bevalling. Het eerste stuk is van Simone Rocha uit de lente-zomer collectie van 2020. Het silhouet bestaat uit een lange witte blouse met een kraag en lange mouwen, versierd met meerdere lagen kanten ruches rond de mouwen en de rok. De ruches zijn delicaat en geven een luchtig, volumineus effect aan het kledingstuk. Onder de blouse draagt de mannequin een broek met kanten details, die halverwege de kuiten eindigt en rijkelijk gedetailleerd is met ingewikkelde borduursels en parels. De outfit wordt aangevuld met opvallende accessoires: een grote, witte tas versierd met parels en studs, witte schoenen met zilveren details, een zilveren diadeem en een paar oorbellen, beiden met gelijkaardige versiering van parels en studs.
41. Rechts van het silhouet van Rocha staat een outfit door Molly Goddard, uit de lente-zomer collectie van 2022. Dit silhouet toont een luchtige, witte jurk met een losse, volumineuze pasvorm. De jurk heeft een off-shoulder ontwerp met korte pofmouwen die eindigen net boven de ellebogen. De bovenkant van de jurk is geplooid en heeft een elastische band die zorgt voor een rimpelig effect, terwijl de rest van de jurk vloeiend naar beneden valt tot ongeveer halverwege de kuiten. Onder de jurk draagt de mannequin een blauwe jogging broek. De outfit wordt gecompleteerd met felgekleurde schoenen, die de aandacht trekken met hun levendige oranje kleur en blauwe-rood gestreepte kousen.
We gaan de hoek om en komen bij een vitrine in de vorm van een trappenpodium. Hier staan vier groepen van silhouetten door verschillende designers, elk met een moeder en dochter versie van het kledingstuk.
Gelijkvloers
Aankleden
Modeontwerpers gebruiken vaak het moeder-kind-duo als inspiratie. Wijdverspreid is de voorliefde voor een silhouet in twee uitvoeringen: een voor de mama en een voor het kind. Hierbij wordt dit laatste aangepast aan de noden van de ontwikkelingsfase van het kind. Zo spiegelen de kindersilhouetten als ‘Mini-mens’ de mode van de moeder, die op haar beurt wordt beïnvloed door de jeugdige motieven van de kinderkleding. Op de catwalk zien we sinds de jaren negentig ook vaak moeder-dochter-duo’s, zoals Naomi Campbell en haar moeder Valerie Morris, Kaia Gerber en Cindy Crawford, Lila en Kate Moss. Kinderen hebben een grote invloed op de vestimentaire keuzes van moeders. De eerste jaren vertaalt zich dat in praktische, makkelijk te wassen kleding. Sommige feministen van de tweede golf zagen in mode een boosdoener, als een soort van verplichte dwangarbeid waar de vrouw aan moest voldoen naast bijvoorbeeld de onbetaalde zorgarbeid van het moederen. Modeontwerpers lossen dit creatief op met ‘mom dressing’: nonchalante, comfortabele en creatieve kleding die het post-partumlichaam van de moeder ruimte geeft, en vlot kan worden aangetrokken. In de volgende zalen geven we een inkijk in de kleerkast van een ouder: van praktische kleding en dad sneakers tot een speciaal ontworpen tas van Hermès waarin babyspullen passen.
We volgen de opstelling van rechts naar links.
42. Het eerste duo helemaal rechts in de vitrine, ontworpen door Sonia Rykiel in 2005, toont twee gebreide jurken die moeder en dochter vertegenwoordigen. De jurk van de moeder is lang en heeft horizontale, blauwe en zwarte strepen. De jurk heeft lange mouwen en een diepe V-hals, versierd met bloemenapplicaties bij de taille en op de schouder. Ze draagt een brede, donkerblauwe hoed met een zilver glanzende ster als broche. De jurk van de dochter heeft ook een gebreid ontwerp met horizontale strepen in verschillende felle kleuren: rood, geel, groen, blauw en zwart. De jurk is lang en heeft halflange mouwen met een kleine V-hals.
43. Linksachter het Rykiel duo staan twee ontwerper door Bernadette (een Belgisch modehuis gerund door een moeder en dochter). Dit duo toont moeder en dochter in bijpassende, bloemrijke jurken. De moeder draagt een roze jurk met halflange, wijde mouwen en een vierkante halslijn. De jurk heeft een strak gesnoerde taille en is versierd met een patroon van delicate bloemen. De jurk valt tot aan de enkels. De dochter draagt een blauwe jurk met een vergelijkbaar bloemenpatroon. De jurk heeft dunne schouderbandjes en een vloeiende, lange rok. De taille is eveneens gesnoerd. Beide jurken hebben een speelse en kleurrijke uitstraling.
44. Helemaal achteraan op de hoogste treden staat een duo van outfits ontworpen door Marine Serre, beide uitgevoerd in felroze stof met een geborduurde textuur. De outfits bestaan uit een kort jasje en nauwsluitende broek met een opvallend patroon.
Het jasje heeft een klassiek ontwerp met knoopsluiting, borstzakken, en een contrasterende zwarte rand langs de kraag en manchetten. Onder de knopenrij van het jasje van de moeder hangt een ketting met gouden schakels, wat een stoer detail toevoegt. De broek is strak en heeft hetzelfde patroon als het jasje, wat een samenhangend geheel creëert.
Beide outfits worden gecombineerd met bijpassende accessoires: de mannequins dragen een felroze tas in de hand en moeder en dochter dragen allebei zwarte sneakers.
45. Het laatste duo staat aan de uiterst linkerkant. De silhouetten tonen een moeder en dochter in bijpassende jurken van Dolce & Gabbana. De jurken zijn lichtroze en hebben een eenvoudige, A-lijn snit. Beide jurken zijn versierd met grote, rode rozen en groene bladeren geborduurd op de stof. De jurk van de moeder is mouwloos met een ronde halslijn en valt tot net boven de knieën. Op de borst staat in sierlijke letters "Je t'aime mamon" geborduurd. De jurk is gecombineerd met sandalen met bloemenversiering. De jurk van de dochter heeft hetzelfde ontwerp, met een iets kortere lengte en witgekleurde kousen en schoenen. Op haar borst staat "Mamma" geborduurd. Beide outfits stralen een liefdevolle en speelse band tussen moeder en dochter uit.
46. Video: Interview met Charlotte De Geyter-Pittoors en Bernadette de Geyter van modehuis Bernadette over het samen runnen van een modehuis
Kleerkast: We gaan de hoek om, waar het thema aankleden verdergaat. Hier staan drie open kleerkasten.
47. In de eerste kleerkast hangt een silhouet van Molly Goddard uit 2017.
Het silhouet bestaat uit een wijde, luchtige top en een jeans. De top is roze en heeft een losse, volumineuze pasvorm met pofmouwen. De stof van de top is licht en doorschijnend, met een gerimpelde, elastische band rond de borst die zorgt voor een extra geplooid effect. De top valt ruim over de heupen. De jeans heeft een klassieke blauwe wassing en een rechte pijp. De roze top en jeans zijn op een hanger geplaatst en aan een haak opgehangen.. Deze presentatie benadrukt de alledaagse en draagbare aard van de outfit, alsof je een blik werpt in iemands persoonlijke kledingcollectie.
48. We lopen naar de volgende kast, rechts van het Molly Goddard silhouet. Deze kastopstelling toont een selectie van luxe modeartikelen, zorgvuldig gepresenteerd op verschillende planken. Op de bovenste plank staat een zwarte Kelly Hermès-handtas (JAAR?), die klassiek en rechthoekig is. De middelste plank toont een opgevouwen zwarte trui van het merk Unrun naast een Constance tas (1967), een kleinere, zwarte Hermès-handtas met een gouden letter H als sluiting. Hieronder zie je een voedingsbeha van het merk Fenty, ze is gedrapeerd op een manier die aangeeft dat ze achteloos in een kledingkast gesmeten werd. Naast de beha staat de Birkin Bag van Hermès (1984). Een vierkante, kameelkleurige lederen tas met een gouden sluiting onder de lussen. Op de onderste plank ligt een tweede voedingsbeha van Fenty, gecombineerd met een bijpassende zwarte legging en top met witte strepen door Unrun.
49. We draaien ons om naar de laatste kast. Aan de kapstok hangt een wit T-shirt van het Italiaanse merk Cormio. Het T-shirt heeft een zwarte, ronde kraag en zwarte randen aan de mouwen. Op de voorkant staat in rode letters "Motherhood" en daaronder de tekst: "The only place you can experience heaven and hell at the same time." De afbeelding op het T-shirt toont een kleurrijke illustratie van een moeder eend met een kuiken, wat de boodschap van moederschap en de bijbehorende uitdagingen en vreugden uitdrukt. Het T-shirt is op een zwarte hanger geplaatst, met daaronder een paar felgroene ballerina's van Molly Goddard. Op de onderste plank staan een paar Balenciaga-sneakers, ook wel bekend als ‘dad sneakers’. De sneakers hebben een robuust ontwerp met een dikke zool en zijn uitgevoerd in verschillende kleuren, waaronder grijs, rood, geel en beige.
Gelijkvloers
Rouwen
Moederen en rouwen zijn nauw verbonden. Ook ouders van sterrenkindjes willen moederen, door kleertjes te kiezen, hun kindje aan te kleden, .. Vaak zijn deze kledingstukken het enige tastbare aandenken dat ouders kunnen koesteren. Ook omgekeerd is kleding vaak een belangrijke herinnering aan een overleden moeder of zorgfiguur. Organisaties zoals Nooit Vergeten, Little Stars & Angels en Boven de Wolken vzw zijn essentieel om ouders te begeleiden bij het rouwproces en het koesteren van herinneringen aan overleden kindjes.
50. Video: Interview met An Andries over koesteren, afscheid nemen en rouwen om sterrenkindjes.
51. In 2018 verloren illustratrice Eva Mouton en Bert De Geyter hun tweeling Coco en Mingus. Deze illustraties verbeelden hun proces van hopen, verwachten, koesteren en rouwen.
Einde thema, wandel verder naar de grote witte constructie en ga naar binnen. Hier staat een podiumconstructie met twee verdiepen. Boven je hangt een grote foto in een medaillon van ontwerpster Madeleien Vionnet. Uit het medaillon komen er zwarte, dikke touwen die uitlopen en zich wikkelen om de voeten van de mannequins. Sta niet op de touwen of op het podium.
Volgende deel: 'Affiliatieve Mode'
Gelijkvloers
Affiliatieve Mode, verwante geesten
Een van de belangrijkste ‘modemoeders’ of mentoren is de Franse Madeleine Vionnet. Als ‘architect van de mode’ en bevrijder van het vrouwelijke lichaam tijdens het interbellum, inspireert ze tot vandaag talrijke generaties van ontwerpers. Vionnet is het voorbeeld van affiliatie in de mode, waarbij familiebanden, symbolisch of natuurlijk, worden verdergezet via de draad (fil) van het textiel en de mode. Op jonge leeftijd getrouwd, verloor Madeleine Vionnet haar dochter van negen maanden, waarna ze naar Londen vertrok om er te werken voor diverse modehuizen. Later ging ze in Parijs in dienst bij couturehuis Callot Soeurs, en bij Jacques Doucet, waar haar ontwerpen zonder korset te vernieuwend bleken. Als sociaal voelende baas voorzag ze een crèche, betaald moederschapsverlof, een tandarts, een kantine en een medisch kabinet voor haar ongeveer 1200 werknemers, waarvan sommigen, zoals Marcelle Chaumont hun eigen huis zouden oprichten na de sluiting van Maison Vionnet in 1939. Aan ontwerper Jacques Griffe, die drie jaar bij haar werkte, schonk ze later haar houten miniatuur mannequinpop waar ze al haar technieken op had uitgetest. Vionnets experimenten met patroon, drapage en coupe, gebaseerd op technieken uit de Griekse oudheid en de Japanse kimono, resulteerden in haar vernieuwende bias snit, waarbij de stof wordt gesneden op de schuindraad van het weefsel, en daardoor op sensuele wijze het lichaam volgt. Ontwerpers als Issey Miyake, Yohji Yamamoto en Azzedine Alaïa (een van de grootste verzamelaars van Vionnet) bestuderen en gebruiken haar technieken als een soort van laboratorium. Ook de Belgen Olivier Theyskens, Patrick Van Ommeslaeghe en Ann Demeulemeester brengen hulde aan haar vormentaal en materiaalgebruik. Om haar kennis door te geven, verspreidde ze haar couture archieven over verschillende musea. Zo verzekerde zich ervan dat ze ook na haar dood een modemoeder of mentor bleef voor verschillende generaties ontwerpers.
We beginnen op het hoogste platform en bespreken de stukken van links naar rechts.
52. Deze japon uit 1927 door Callot Soeurs is een luchtig, symmetrisch ontwerp met een vloeiende, losvallende pasvorm. De jurk heeft een combinatie van levendige roze en paarse tinten in een abstract bloemenpatroon, die harmonieus in elkaar overvloeien. Over de jurk lopen brede horizontale banden van gedetailleerd goudkleurig kant, die de lage taille, borst en zoom accentueren en een luxueuze uitstraling geven. De zoom van de jurk is ongelijk, met een langere achterkant die sierlijk naar beneden valt, terwijl de voorkant korter is. De stof is licht en doorschijnend.
53. Rechts van de Callot Soeurs staat een crème blauwe japon door Jacques Doucet uit 1900-1905. De japon heeft een hoge, ronde halslijn en een brede kraag van goudkleurig kant die over de borst en schouders valt. Deze kraag is rijkelijk gedecoreerd met gedetailleerde kantmotieven. De mouwen zijn driekwart en hebben hetzelfde gouden kant als de kraag, met decoratieve details net boven de elleboog. De rok van de jurk is lang en vloeiend, uitgevoerd in dezelfde zachte blauwe, crèmekleurige stof. De rok is versierd met meerdere horizontale rijen van het gouden kant, wat de jurk extra structuur en diepte geeft.
54. In het midden van het hoogste podium staat er op een kleine sokkel een zwarte japon van Madeleine Vionnet, uit haar lente-zomer collectie van 1933. De japon is een elegant en verfijnd voorbeeld van de bias cut-techniek, waar Vionnet om bekend staat. De jurk is gemaakt van een vloeiende, lichte stof die perfect om het lichaam valt, dankzij de schuine snit van de stof. Deze techniek zorgt ervoor dat de jurk het lichaam omhult en de natuurlijke vormen benadrukt, zonder strak te zijn.
55. De jurk naast die van Vionnet is gemaakt van een delicate, doorschijnende tule, die zowel de jurk zelf als de lange, nauwsluitende mouwen vormt. De jurk werd in 1952-53 door Jacques Griffe gemaakt. Over de rok zijn satijnen banden diagonaal geplaatst, die een grafisch en dynamisch effect creëren tegen de lichte, doorschijnende stof.
56. Rechts hiervan staat een witte jurk ontworpen door Azzedine Alaïa voor zijn herfst-winter collectie van 1985-86. De jurk is een elegante, lange, witte creatie die strak om het lichaam valt. De bovenkant van de jurk heeft een eenvoudige tanktop-stijl met brede schouderbanden en een ronde halslijn. De stof van de bovenkant is glad en sluit nauw aan op het lichaam, waardoor een slank silhouet wordt gecreëerd. De rok van de jurk is bijzonder door de diagonale banden die over de heupen en dijen zijn geplaatst. Deze banden lijken op een ingewikkeld wikkelontwerp, met een rij knopen aan de rechterkant van de taille. De onderkant van de rok valt soepel naar beneden en heeft een lichte flair, waardoor de jurk een vloeiende beweging krijgt bij het lopen.
57. Naast de Alaïa staat opnieuw een zwarte jurk. Deze is gemaakt door Japanse ontwerper Yohji Yamamoto in 1998. De jurk is een dramatisch en sculpturaal kledingstuk dat de aandacht trekt door zijn uitgesneden details en asymmetrische ontwerp. De jurk heeft een halterstijl met een diepe V-halslijn, waarbij één zijde van de jurk over het hoofd en de schouder valt, terwijl de andere schouder bloot blijft. Het meest opvallende kenmerk van de jurk is de gedurfde uitsneden aan de zijkanten, die een deel van de taille blootleggen en een scherp contrast creëren tussen de donkere stof en de huid. Deze uitsnede accentueert de natuurlijke vormen van het lichaam, terwijl de lange, vloeiende rok elegant naar beneden valt en een lichte asymmetrie in de lengte van de zoom heeft.
We bespreken nu het lage podium, van rechts naar links.
58. De jurk is een lange, donkergrijze/zwarte creatie uit zijde met een eenvoudige en elegante uitstraling. De jurk heeft een slank en recht silhouet dat vanaf de schouders soepel naar beneden valt tot aan de enkels. De stof werd gedrapeerd in de bias cut techniek. Deze creatie werd vervaardigd door Ann Demeulemeester voor de herfst-winter collectie van 1993-94.
59. Deze jurk door Olivier Theyskens uit de herfst-wintercollectie van 2022-23 is een dramatische en opvallende creatie, gemaakt van doorschijnende, gekreukte blauw-grijze stof. De jurk heeft een halternek en is nauwsluitend, waarbij de doorschijnende stof over het lichaam drapeert en een silhouet creëert dat etherisch en mysterieus is. Deze stof vloeit over in een cape die subtiel om het lichaam valt en in een vloeiende sleep sierlijk rond de voeten ligt. De stof valt in diagonale lijnen over de jurk, vergelijkbaar met de bias cut die door Vionnet geïntroduceerd werd.
60. De laatste jurk, helemaal links, is een delicate, luchtige creatie gemaakt van een doorschijnende, lila stof. Deze jurk, ontworpen door Patrick Van Ommeslaeghe in 2014, heeft een halternek die de schouders en rug bloot laat. Rond de taille is de jurk vastgebonden met een brede, lila band van dezelfde doorschijnende stof, die een subtiele structuur en definitie aan het silhouet geeft.
De jurk valt tot aan de enkels, met een lichte, vloeiende beweging die het geheel een zachte en dromerige uitstraling geeft. De transparantie van de stof laat de vorm van het lichaam doorschemeren.
Einde van dit thema. Nu gaan we richting de tweede verdieping.
61. Op de trap speelt een film af, die geprojecteerd wordt op de muur. Sundays Are Just For Ma & Me, uit 2023 door Anita Badasu and Benedicta Guèdèbge.
Volgende deel: 'Moeder als muze'
1ste verdieping, kapel
Moeder als muze
‘Zelfs als het niet over haar gaat, gaat het over haar’. Deze mooie woorden van de Franse ontwerper Simon Porte Jacquemus laten geen twijfel bestaan over zijn grootste inspiratiebron. Dit was zijn moeder Valérie Jacquemus, die stierf toen hij amper 18 jaar was. Dit voorbeeld is exemplarisch voor vele grote (voornamelijk mannelijke) ontwerpers in de hedendaagse en historische modegeschiedenis, wiens eerste modeherinneringen vaak vervlochten zijn met de mode die door hun moeder werd gedragen, en door wie hun eigen liefde voor mode liefdevol werd erkend en aanvaard. Hun invloed als muze laat zich voelen op uiteenlopende wijzen: van onbewust naar subtiel tot zeer expliciet. In sommige gevallen gaat het zo ver dat het volledige DNA van een modehuis gecentreerd wordt rond (het ideaalbeeld van) de moeder. Ook bij de iconische couturiers Christian Dior en Yves Saint Laurent zijn hun moeders, Madeleine Dior en Lucienne Mathieu Saint Laurent, de protagonisten van hun creatieve leefwereld
Christian Dior
Christian Dior toonde al op jonge leeftijd interesse in mode. Hij bracht veel tijd door in de linnenkamer waar hij de dienstmeisjes kleding zag naaien en verstellen. Maar het was zijn moeder, Madeleine Dior, die zijn passie voor damesmode aanwakkerde. Madeleine hechtte veel waarde aan uiterlijk vertoon en volgde de laatste modestijlen, wat zichtbaar was in haar kleding en de inrichting van haar huis en tuin. Regelmatig bezocht de jonge Christian samen met haar de Parijse couturière Rosine Perrault. Hun gedeelde liefde voor mode zorgde voor een sterke band. Ze zorgde er ook voor dat Christian een grote voorliefde had voor het mode-ideaal van de belle époque met het karakteristieke zandloperfiguur. Dit beïnvloedde zijn collecties, met als hoogtepunt de New Look van 1947, die in feite een ode aan zijn moeder was. Diors liefde voor bloemen die zijn werk begeestert is geïnspireerd door een andere gedeelde passie, met name tuinieren: hij ontwierp samen met zijn moeder de rozentuin in hun huis in Granville in Normandië. Naast prints en borduurwerk, weerspiegelen ook de namen van zijn ontwerpen deze botanische passie.
62. Christian Dior toonde al op jonge leeftijd interesse in mode. Hij bracht veel tijd door in de linnenkamer waar hij de dienstmeisjes kleding zag naaien en verstellen. Maar het was zijn moeder, Madeleine Dior, die zijn passie voor damesmode aanwakkerde. Madeleine hechtte veel waarde aan uiterlijk vertoon en volgde de laatste modestijlen, wat zichtbaar was in haar kleding en de inrichting van haar huis en tuin. Regelmatig bezocht de jonge Christian samen met haar de Parijse couturière Rosine Perrault. Hun gedeelde liefde voor mode zorgde voor een sterke band. Ze zorgde er ook voor dat Christian een grote voorliefde had voor het mode-ideaal van de belle époque met het karakteristieke zandloperfiguur. Dit beïnvloedde zijn collecties, met als hoogtepunt de New Look van 1947, die in feite een ode aan zijn moeder was. Diors liefde voor bloemen die zijn werk begeestert is geïnspireerd door een andere gedeelde passie, met name tuinieren: hij ontwierp samen met zijn moeder de rozentuin in hun huis in Granville in Normandië. Naast prints en borduurwerk, weerspiegelen ook de namen van zijn ontwerpen deze botanische passie.
63. Aan de overkant staat een kleinere verzonken vitrine. Deze jurk, gedragen door de moeder van Christian Dior in 1956, is een voorbeeld van het klassieke jaren '50 silhouet. De jurk is gemaakt van een synthetische stof met een bloemenpatroon in zachte tinten van roze rozen en groene bladeren. Het bovenstuk van de jurk is voorzien van een brede kraag die rond de hals valt en is afgewerkt met een strik op de borst. De mouwen zijn driekwart lengte. De rok van de jurk is vol en wijd uitlopend, bestaande uit diepe plooien die volume creëren.
Yves Saint Laurent
Lucienne Saint Laurent introduceerde de jonge Yves in de wereld van mode, theater en cinema. Samen met zijn moeder kocht Yves modemagazines zoals Vogue, Le Jardin des Modes en Paris Match, die hij verknipte om papieren mannequinpopjes en kledingcollecties voor zijn fictieve modehuis te maken. Yves bewonderde de stijl van zijn moeder, die ervan hield om zich op te kleden en uit te gaan. Een van de eerste modeherinneringen van de ontwerper gaat terug naar de jaren 1940 toen Lucienne uitgedost vertrok naar een feest. Vergezeld door een dienstbode slopen de kinderen haar achterna omdat ze hun moeder wilden zien dansen. Lucienne straalde in een zwarte crêpe jurk met een boeket van madeliefjes en tulpen bij de halslijn, vervolledigd met een zwart lint met daaraan een kruis. Dit beeld zou de ontwerper altijd bijblijven. Het eerste stuk dat Yves ontwierp was een zware katoenen jurk voor zijn moeder. Hij tekende meerdere kledingstukken voor haar, die ze liet uitvoeren door een lokale kleermaker. Later droeg ze altijd Yves Saint Laurent. Haar invloed is zichtbaar in zijn werk, vooral in zijn retrostijlen, die voortkomen uit de kracht van zijn herinneringen.
Rechts van de tekst staat een vitrine met 12 uitgeknipte papieren jurken en accessoires.
64. Op 17-jarige leeftijd verknipte Yves Saint Laurent de modemagazines die hij samen met zijn moeder Lucienne kocht tot mannequins. Hij ontwierp hiervoor kledingstukken en accessoires. Het Musée Yves Saint Laurent bewaart 11 poppen, meer dan 400 kostuums en 100 accessoires gemaakt in de periode 1953-54.
De uitknipsels tonen verschillende outfits, zoals een groene en blauwe ruitjesjurk, een witte avondjurk en een roze gewaad met bloemenmotief, compleet met bijpassende accessoires zoals hoeden en handtassen. De kledingstukken worden plat neergelegd, met de kleine papieren lipjes zichtbaar die normaal gesproken om een papieren pop gevouwen zouden worden om deze "aan te kleden". De presentatie benadrukt de fijne details van mode uit het midden van de 20e eeuw.
65. Een editie van magazine Paris Match ligt open rechts van de papieren uitknipsels.
66. Draai je om naar de andere kant, hier kan je luisteren naar een interview van de moeder van Yves Saint Laurent die vertelt over haar zoon.
67. Links van het videoscherm. In een smalle nis vitrine staat een jurk gemaakt door Yves Saint Laurent en gedragen door zijn moeder in 1984. De jurk bestaat uit twee duidelijke delen: een bovenstuk in roze satijn en een zwarte kokerrok die vanaf de taille strak om het lichaam valt. Het roze bovenstuk heeft een hoge, strakke hals en volumineuze mouwen die wijd uitlopen en eindigen in strakke manchetten. De jurk heeft een opvallende ronde uitsnijding onder de borst die de overgang markeert tussen het bovenstuk en de rok.
Volgende deel: 'Simon Porte Jacquemus'
1ste verdieping, kapel
Simon Porte Jacquemus
In zijn collecties zoekt Simon Porte Jacquemus steeds naar het ideaalbeeld van zijn moeder. De collectie ‘1997’ (herfst-winter 2020-21) verwijst naar het jaar waarin hij een rok van linnen gordijnen maakte voor zijn moeder. Hij was toen zeven jaar oud. Het huis waarin ze toen woonden was overheersend aangekleed in lichtgele en beige kleuren. De collectie ‘Valérie’ (resort 2016) is letterlijk naar zijn moeder genoemd en werd gefotografeerd in het familiehuis in het met lavendel gevulde landschap van Zuid-Frankrijk. De kledingstukken waren deze waarvan hij zich kon voorstellen dat zijn moeder ze zou dragen. Over de collectie ‘La Bomba’ (lente-zomer 2018) zei hij: ‘Ik heb mijn moeder nooit zo mooi gezien als na een dag aan het strand, wanneer we door de haven liepen.’ Het vroege verlies van zijn moeder heeft Jacquemus’ leven en werk diepgaand beïnvloed. Het resulteerde in een nostalgisch verlangen naar zijn jeugd in Zuid-Frankrijk en een onverschrokken drang om te creëren
68. Hier speelt een video af van Jacquemus die over zijn moeder vertelt en van de catwalk van de herfst-winter 2020-21 collectie.
Naast het videoscherm staat een vitrine met drie jurken in. We bespreken ze van links naar rechts.
69. Deze outfit uit de 2016 resort collectie bestaat uit een eenvoudig, wit tweedelig ensemble met een rechte tuniekachtige bovenkant en een losse rok die tot net onder de knieën reikt. De top heeft een subtiele v-hals en is asymmetrisch, met een kleine split aan de voorkant. De rok is eenvoudig en recht, met een split aan de voorkant die net boven de knie begint. De stof is een stevig katoen en licht gestructureerd. Het model draagt felle witte Oxford schoenen met een brede zool die uitsteekt.
70. De tweede outfit uit de lente-zomer 2018 collectie heeft een volumineuze hoed (genaamd ‘Le Grand Chapeau Bomba’) die de aandacht trekt, gemaakt van rieten materiaal en die breed en dramatisch om het hoofd vouwt. De jurk zelf is een lichtgekleurde jurk met een aansluitend lijfje en een rok die wijd uitloopt vanaf de heupen, waarbij de stof in zachte plooien naar beneden valt. De jurk is gemaakt van een licht katoen, wat het geheel een luchtige en zomerse uitstraling geeft. Het model draagt witte sandalen met een vierkante zool en bandjes die zich kruisen over de voeten.
71. De laatste outfit in de rij is een nauwsluitende, mouwloze jurk van een beige, grof geweven katoen. Ze komt van de herfst-winter 2020-21 collectie. De jurk is recht en eenvoudig van snit, maar de stof voegt textuur en een aardse kwaliteit toe. De randen van de jurk zijn onafgewerkt, waardoor een rafelig effect ontstaat dat contrasteert met de strakke lijnen van de jurk. De lengte van de jurk is tot halverwege de kuit. Onder de jurk draagt het model gehakte sandalen met een vierkante zool in lichtbruin leder. Overheen de voeten spannen leren bandjes, aan de hiel is een stuk grof baalkatoen om de voet in plaats te houden.
Moeder als muze
Het is opvallend hoe hedendaagse ontwerpers inspiratie vinden in de herinnering aan hun moeder of grootmoeder, in een beeld dat hen bijblijft van toen ze jonger waren. Dit krachtig beeld verklaart waarom ze vaak teruggrijpen naar kledingstijlen uit vervlogen tijden die indruisen tegen het gangbare modebeeld van hun eigen tijd, en die dan weer als vernieuwend worden gezien. Bij Thebe Magugu fungeren zijn moeder, grootmoeder en tantes als bezielers van zijn merk. Bij Jean Paul Gaultier was de onderkleding van zijn grootmoeder bepalend. Als kind testte en mouleerde hij met papier een ‘prototype’ op zijn teddybeer ‘Nana’, wat hem bracht bij de puntvormige interpretatie die vereeuwigd werd door popster Madonna tijdens haar Blonde Ambition tour in 1986. Of denken we ook aan het werk van Kenzo Takada, dat werd ingegeven door de kimono’s van zijn moeder en zus. Of aan Hussein Chalayan die een jurk vervaardigde die geïnspireerd was op de briefwisselingen met zijn moeder. Dolce & Gabbana tot slot droegen een collectie op aan de moederfiguur met de welluidende titel, ‘Viva la Mamma’
We wandelen van links naar rechts terwijl we de zes stukken op het podium bespreken.
72. Hier speelt een video van de catwalk voor de lente-zomer 2024 van Balenciaga door Demna Gvasalia. Demna Gvasalia vroeg inspirerende vrienden, familie en collega’s om te defileren in zijn lente-zomercollectie. De moeder van Gvasalia, Ella, zijn eerste inspiratiebron, opende de show die de persoonlijke reis en het verhaal van Demna weerspiegelde.
73. Het eerste stuk is een donkerblauw ensemble met een oversized jas die over de schouders valt uit de collectie van de video (lente-zomer 2024). De stof is stevig en de jas heeft een klassieke trenchcoat-stijl met een losse, nonchalante pasvorm. Op het eerste zicht is de jas weinig opvallend tot we hem dieper gaan bestuderen. De trenchcoat heeft vier mouwen in plaats van twee. De twee mouwen waar geen arme in steken hangen naast het lichaam. Onder de jas draagt de mannequin een kousenbroek van lycra die verbonden is aan puntige hakschoenen.
74. Het tweede stuk is een puntig, goudkleurig korset gemaakt uit stro dat lijkt op een kooi. Het korset creëert de illusie van bredere heupen door strategisch extra breedte toe te voegen aan de zijpanelen bij de heupen, wat het lichaam een meer gedefinieerd zandlopervormig silhouet geeft. Hieronder draagt de mannequin een zwarte kokerrok en gouden hakschoenen met bandjes.
Dit stuk is van Jean Paul Gaultier, lente-zomer 2005.
75. Het derde stuk is een felblauwe jas, gecombineerd met een zijden blouse in dezelfde tint. De jas is wol en heeft een knielange snit. De blouse is in zachte zijde en vloeit over de fluwelen broek in diepblauw. De schoenen zijn van zwart lakleer en hebben zilveren gespen in de vorm van een paarden bit. Dit stuk komt uit de Gucci door Tom Ford collectie, herfst-winter 1995-96.
76. Het vierde stuk is een opvallende, kleurrijke jurk met lange mouwen. De jurk heeft een speels patroon met tekeningen van kinderen en teksten in een handschrift-achtige stijl, wat een nostalgische en jeugdige uitstraling geeft. De kleuren zijn levendig, met rode, blauwe en groene accenten op een lichtroze achtergrond. De plateau hakschoenen zijn in zwart fluweel met rode geborduurde bloemenpatronen.
Dit stuk komt uit de Viva La Mamma-collectie van 2015, door Dolce & Gabbana.
77. Het vijfde stuk is een witte, minimalistische jurk met een ontwerp dat lijkt op een uitvergroot patroonpapier. De jurk heeft strakke lijnen en een eenvoudige A-vorm, met gedetailleerde stiksels die de contouren van het patroon volgen. De randen van de jurk zijn afgewerkt met het blauw/rode patroon die we vinden op internationale post. De jurk beeldt de brieven uit die de ontwerper stuurde naar zijn moeder. Ontwerper Hussein Chalayan maakte dit stuk in 1999.
78. Magugu Het laatste stuk is een jas in een paarse, geruite stof. De jas heeft een boxy pasvorm met duidelijke referenties naar de jaren '60. In de ruiten staat afwisselend de naam van de ontwerper, Thebe Magugu, en prints van zachtrode rozen.
We gaan de hoek om, dit thema gaat over ontwerpsters die het moederschap als muze gebruikte.
Volgende deel: 'Jeanne Lanvin'
1ste verdieping, kapel
Jeanne Lanvin
Jeanne Lanvin, afkomstig uit een gezin van een lagere sociale klasse, ging toen ze een jong meisje was, aan de slag als leerling ‘modiste’ (hoedenmaakster) en verkocht na haar uren poppenkleertjes van deur tot deur. Na de geboorte van haar enige dochter Marguerite voelde Lanvin zich geïnspireerd. Ze maakte kleren voor Marguerite die door de andere moeders van de pianoles werden bewonderd. Zodoende begon Jeanne Lanvin haar eigen modehuis met kleding voor kinderen. Pas later voegde ze er kleding voor vrouwen aan toe. De ravissante en muzikale Marguerite werd het gezicht van het huis, het parfum Arpège werd aan haar opgedragen en samen met haar moeder werd ze door Paul Iribe vereeuwigd in het logo. De margriet loopt als een rode draad doorheen Lanvins couture- en interieurcreaties, en gaf haar naam aan talrijke silhouetten. Het bloemmotief zorgde voor vernieuwing en experiment met gelaagde applicatie- en borduurtechnieken. Lanvin maakte vaak silhouetten voor moeder en dochter, met kinderkleding die zowel elegant als comfortabel was. Dit resulteerde vanaf de jaren 1920 in A-lijn jurkjes voor meisjes. De ‘style de jeune fille’ is de creatieve motor van het Maison Lanvin. Ze ligt aan de basis van de iconische ‘robe de style’ waarmee Jeanne Lanvin zo beroemd werd.
79. Als je je naar rechts omdraait staat daar een vitrine met heel wat stukken in die Lanvins ontwerppraktijk linken aan moederschap. Als eerste ligt er een flesje van het parfum Arpège, waar Lanvin en haar dochter Marguerite in een illustratie van Paul Iribe toont. Daaronder liggen enkele samples van borduursels in de vorm van een strik en margrieten, een verwijzing naar haar dochters naam. Hierbij ligt ook een sepia foto van Jeanne Lanvin en Marguerite bij haar geboorte. Hiernaast liggen twee schetsboeken van Lanvin waar ze haar ontwerper in tekende. Het eerste boek toont twee aparte schetsen van meisjes in roze jurkjes, een heeft een pop in de hand. Het andere boek, rechts daarvan, toont een meisje in een witte jurk die touwtje springt. Boven de vitrine (en aan de tegenovergestelde muur) hangen grote schetsen op van silhouetten die Lanvin ontwierp doorheen haar carrière. Het zijn allemaal moeder-dochter duo’s.
In een grote vitrine staan er drie stukken van Lanvin’s ontwerp. Van links naar rechts zien we een kinderjurk in het roze, versierd met kleine roosjes uit stof. Daarnaast op een kleine sokkel staat een gelijkaardige jurk maar dan voor een volwassen vrouw. Naast het roze duo staat een blauwe jurk, versierd met strikken. Naast de blauwe jurk hangt de schets van het stuk.
80. Dit is een kinderjurk, vermoedelijk bedoeld voor een jong meisje. De jurk heeft een hoge taille en een klokvormige rok die net boven de knie valt. De jurk is gemaakt van een lichte stof bedekt met tule met een delicate roze, crèmekleurige toon. De rok en mouwen zijn versierd met geborduurde bloemenmotieven in zachte kleuren zoals roze en groen. De onderkant van de rok is afgewerkt met een golvende snit.
81. Deze jurk, voor een moeder, heeft een vergelijkbare stijl als de eerste jurk maar is iets langer, tot net onder de knieën. De rok uit 1927 heeft een volle, klokvormige vorm en is versierd met grotere bloemenapplicaties die rijkelijk over de stof zijn verspreid. De onderrand van de rok heeft ruches in een bijpassende kleur en is afgewerkt met tule. De jurk heeft korte mouwen en een stola-achtige schouderbedekking en een eenvoudig lijfje met lage taille.
82. Dit is een jurk voor een volwassene uit de lente-zomer collectie van 1924. De jurk heeft een lage taille en een wijde rok, typerend voor de Robe de Style mode uit de jaren 1920. De stof is lichtblauw en toont op sommige plaatsen verkleuring door ouderdom. Daar heeft de stof een lichtgrijze, bijna violet kleur gekregen. De jurk heeft een strapless ontwerp met een subtiele boothals en een zwart lint dat de schouders omringd en een strik vormt in het midden van de borst. Op de rok van de jurk hangen hier en daar decoratieve zwarte strikken in dezelfde stijl.
Sonia Rykiel
Sonia Rykiel ervoer haar zwangerschap als een toestand van goddelijke extase en een gevoel van onaantastbaarheid. Ze vergeleek het creëren van haar collecties met het dragen en krijgen van een kind: ‘Ik schenk het leven aan een collectie met dezelfde pijn, dezelfde angsten en dezelfde fascinaties als waarmee ik het leven schenk aan een kind. Ik draag de collectie in me.’ De komst van haar dochter Nathalie lag aan de basis van haar carrière. Ze maakte ‘robes pour futures mamans’ voor het boetiekmerk Laura van haar man Sam Rykiel, omdat ze geen zwangerschapskleding vond die haar groeiende lichaam vrij liet en in de verf zette. Later, in haar eigen collecties maakte Rykiel geen onderscheid tussen zwangerschapskleding en gewone prêt-à-porter. De jersey creaties gemaakt volgens haar ‘démode’-principes (een soort anti-mode) waren geschikt voor veranderende lichamen. De sensuele kleding, liefst in verschillende laagjes gedragen op de naakte huid, was zowel geschikt om kinderen van school te halen als voor een diner in de stad. De lente-zomercollectie 1975 voert een stralende, zwangere Claudine Delorme ten tonele die behoedzaam haar buik vasthoudt terwijl ze over de trappen in de boetiek naar beneden loopt. Voor de herfst-wintercollectie 1983 dragen de modellen ballonnen onder hun gebreide truien, alsof ze zwanger zijn. Op de truien staat het woord ‘Artist’, alsof Rykiel wil zeggen: moeders kunnen kunstenaars zijn, moeders zijn kunstenaars. Ze vat het puntig samen: ‘Bedrijfsleider zijn, zakendoen, dat is allemaal niet zo moeilijk. [...] Het moeilijkste is het moederschap, het is het allermoeilijkste voor een vrouw’.
83. Het silhouet aan de linkerkant toont een zwangerschapsjurk van een donkere stof, bedrukt met kleine veelkleurige stippen die in clusters zijn gegroepeerd. De jurk heeft lange mouwen en een hoge ronde halslijn, en valt losjes om het lichaam, waardoor er ruimte is voor de groeiende buik van een zwangere vrouw. De jurk oogt comfortabel en elegant tegelijk, met een subtiele vloeiende lijn die de beweging van de stof benadrukt. De kleuren en de vormgeving zorgen voor een warm, bijna herfstachtig gevoel. De jurk komt uit de lente-zomer collectie van 1975.
84. Het midden silhouet toont een losse trui met grote vleermuismouwen in een gemêleerde grijze kleur. Op de borst is in opvallende letters het woord "ARTIST" gebreid, waarbij de eerste letter in het paars is en de R in het rood. De trui hangt over een zwarte rok met lichte ruffles aan de onderkant, die onder de knieën valt. De look combineert een nonchalante pasvorm met een creatieve flair, wat wordt benadrukt door de grote letters op de trui. Dit ensemble komt uit de herfst-winter collectie 1983-84.
85. Het laatste kledingstuk in de vitrine is een zwarte trui uit de herfst-winter collectie van 1971-72 met een eenvoudige col en lange mouwen. De trui heeft een opvallende kleurrijke applicatie op de voorkant, namelijk een afbeelding van een kind dat een rood jurkje en een blauwe muts draagt. Het lijkt alsof het figuurtje danst of beweegt.
86. In de tafelvitrine liggen er enkele schetsen door Rykiel en een foto van de ontwerpster met haar dochter in een omhelzing.
Volgende deel: 'Moederschap als inspiratiebron'
1ste verdieping, kapel
Moederschap als inspiratiebron
Vandaag integreren ontwerpers zoals Phoebe Philo, Simone Rocha, Bernadette, Meryll Rogge en Maria Grazia Chiuri (Dior) hun eigen geleefde ervaring als moeder in hun modevocabularium: een halsketting bestaande uit de letters ‘Mum’ (Philo), een jurk met geïntegreerde borstvoedingsbeha (Simone Rocha), intergenerationele silhouetten voor moeder en dochter (Bernadette), een wikkeljurk (Diane von Fürstenberg), en odes aan de dochter in feministische reïnterpretaties van klassieke silhouetten zoals de New Look (Maria Grazia Chiuri). Het moederschap van deze vrouwen is een belangrijk uitgangspunt en motivatie voor hun creaties. Ze vormt een esthetische en conceptuele voedingsbron en toont aan dat mode en moederschap hand in hand kunnen gaan, en dat het de vormentaal en de mogelijkheden om het lichaam te benaderen, uitbreidt.
Hier staat een gelijkaardig podium zoals bij moeder als muze. We bespreken de stukken van links naar rechts.
87. Interview met Meryll Rogge over moederschap en het runnen van een modelabel.
88. De eerste jurk komt uit de Conversations between Mum and Daughter herfst-winter 2024-25 door ontwerpersduo (en moeder en dochter) Bernadette. De jurk is een elegante, lange jurk met een lichte achtergrondkleur in zachte tinten van roze. De jurk heeft wijde, driekwartmouwen met open schouders, wat een luchtig en verfijnd effect geeft. De stof valt soepel en losjes om het lichaam. Deze jurk heeft een zachte, glanzende stof met een speels patroon dat bestaat uit verschillende kleurrijke en vaak nostalgische afbeeldingen. Je ziet bijvoorbeeld een glitterende rode hoge hak, een getekende kat, bloemen, strikjes en andere objecten die doen denken aan mode- en beautygerelateerde iconografie. Er staat ook tekst op de jurk, zoals "I'm proud of you", “mom can I borrow your shoes?”, Please let me know you’re home safe”, “Let’s have a girl’s night” en “mum”. De jurk heft als title Conversations between Mother and Daughter. Deze jurk werd ontworpen door moeder-dochter modeduo Bernadette en is geïnspireerd op hoe moders en dochter tegen elkaar spreken.
89. De jurk naast de roze Bernadette is een opvallend stuk in turquoise satijn, gekenmerkt door een vloeiende, glanzende stof die zacht valt. Het ontwerp is van Meryll Rogge’s lente-zomer collectie van 2022 en heeft een gedrapeerde voorkant, die gedeeltelijk een crèmekleurige onderjurk onthult. Het contrast tussen het heldere turquoise en de zachte crèmekleur zorgt voor een elegante uitstraling. De jurk is afgewerkt met geborduurde bloemen in oranje en zwarte tinten op de borst, wat een speels detail toevoegt. Verder is de taille geaccentueerd met een brede, glinsterende riem met een opvallende gesp, waardoor de look zowel modern als retro aanvoelt. Bij de jurk hoort een paar zwarte trainers met oranje gespen. Deze praktische schoenen vormen een leuk contrast met de feestelijke jurk, moeders/zorgers zijn altijd bezig!
90. De witte jurk van Simone Rocha uit 2018 is een volumineuze creatie met speelse details, zoals lagen stof met daarop rode figuurtjes die dansende mensen getekend door kinderen lijken voor te stellen. Deze figuren zijn herhaald over de randen van de rok en de mouwen, wat de jurk een levendig en vrolijk karakter geeft. De lagen worden afgezet met delicate witte kantstroken, die de jurk een romantisch tintje geven. Een witte strik in de taille maakt het geheel af.
91. De gouden jurk van Simone Rocha uit 2018-19 heeft een klassieke, bijna sprookjesachtige uitstraling. Ze is opgebouwd uit een doorschijnende, delicate stof die is bezaaid met gouden accenten. De jurk heeft een volle rok met een structuur van gouden vierkanten, waardoor een soort rasterpatroon ontstaat. Grote zwarte strikken aan de schouders en taille zorgen voor een dramatisch contrast, waardoor de jurk tegelijkertijd elegant en speels oogt. Beide silhouetten van Rocha hebben punthakken met bandjes die kriskras over de voeten lopen en zijn versierd met studs en parels.
92. Naast de twee Rocha’s staat een kostuum van Maria Grazia Chiuri voor Dior (herfst-winter 2020-2021). De jas is gemaakt van grof gebreide wol, wat zorgt voor een gestructureerde en toch warme uitstraling. Het model van de jas is dubbelrijig en sluit aan op het lichaam, met een getailleerde vorm die de vrouwelijke lijnen volgt. De wol geeft de jas een robuuste en toch verfijnde uitstraling, met een textuur die uitnodigt tot aanraken. De broek, die erbij hoort, is eenvoudig en slank gesneden, met subtiele details zoals zakken die bijdragen aan een nette en elegante look. Onder het pak zit een wit hemd en klassieke zwarte das.
93. De laatste jurk in de opstelling is een lange, vloeiende zwarte jurk zonder mouwen, gemaakt van dunne wol. De stof valt recht naar beneden vanaf de schouders, wat zorgt voor een minimalistisch en strak silhouet. Het ontwerp heeft een hoge halslijn, en de vorm van de jurk is eenvoudig en rechttoe rechtaan, zonder veel details of versieringen. Het zwarte object aan de pols van het model is een handschoen zonder vingers, die bijdraagt aan het moderne en sobere uiterlijk van de outfit. Deze jurk werd ontworpen door Ann Demeulemeester voor de lente-zomer collectie van 1998.
94. Op een sokkel en onder een stolp ligt een zilveren ketting gemaakt uit de woorden mum herhaald in een cirkel. Deze ketting is van Phoebe Phillo uit haar herfst-winter collectie van 2023-24.
Op de muur tegenover de silhouetten hangt een rij ingekaderde foto’s van de verschillende silhouetten uit de lente-zomer 2022 collectie van Meryll Rogge, waar zij en haar familie als model staan. Op de muur net voor de uitgang staat een grote ingekaderde zwart-wit foto van Ann Demeulemeester en haar zoon. Links daarvan speelt een video af van een interview met Demeulemeester.
We gaan door naar de volgende zaal, over de brug heen. Er speelt een film af aan de rechterkant.
95. Ask Photos in samenwerking met For All Queens!, 2024
‘Mmaa’ is het woord voor vrouwen in het Twi, een dialect van de Akan-taal gesproken in Ghana. Mmaa is een boeiende en tot nadenken stemmende documentaire in drie delen die een genuanceerde verkenning van vrouwelijkheid biedt door de diverse ervaringen van vier opmerkelijke vrouwen. Door middel van intieme verhalen en openhartige reflecties duikt de film in de complexiteit van vrouwelijkheid en viert de unieke reizen van elke hoofdrolspeelster.
Deel 1: ‘Heartstrings: A Mother-Daughter take on their Bond’ Centraal in dit verhaal staat de tedere relatie tussen een moeder en dochter, weergegeven met rauwe emotie en authenticiteit. Hun band dient als een aangrijpend anker, dat de universele complexiteit van familierelaties en de overdracht van wijsheid van de ene generatie op de andere weerspiegelt.
Deel 2: ‘Echoes of Empowerment: Princess Nkrumah’s take on Womanhood’. Princess Nkrumah, kleindochter van Kwame Nkrumah, biedt een boeiend perspectief op vrouwelijkheid, puttend uit haar persoonlijke erfgoed en de nalatenschappen van sterke vrouwen die haar identiteit hebben gevormd. Haar inzichten geven een fascinerende kijk op de wisselwerking tussen traditie en moderniteit, en de evoluerende rollen van vrouwen in de samenleving.
Deel 3: ‘Beyond Gender, Crazinist’s take on Womanhood’. Deze video toont de inspirerende reis van Crazinist, een transgendervrouw die moedig haar eigen interpretatie van vrouwelijkheid deelt. Haar verhaal daagt conventionele opvattingen uit en benadrukt het belang van inclusiviteit en acceptatie binnen het bredere discours over genderidentiteit. Met deze verhalen nodigt Mmaa kijkers uit om na te denken over de veelzijdige aard van vrouwelijkheid, waarbij grenzen van cultuur, leeftijd en achtergrond worden overstegen. Het is een viering van veerkracht, authenticiteit en de onverwoestbare geest van vrouwelijkheid in al haar vormen.
Credits: Princess Nkrumah Crazinist Kukuwa Ferguson & Elinam Yawa Etchi.
We lopen verder naar de linkerkant, waar we in een installatie van collectief FOR ALL QUEENS! Terechtkomen. Lees of luister naar de themateksten voor meer uitleg:
Volgende deel: 'Fabric of Motherhood'
1ste verdieping, zijde Thonissenlaan
Fabrics of Motherhood
FOR ALL QUEENS! is een collectief dat de wereld bekijkt vanuit een Sub-Saharaans diasporisch perspectief met een matriarchale visie, gericht op gemeenschapsvorming door middel van kunst en culturele evenementen. Het motto ‘Never pick a side, always unique’ bevordert inclusiviteit voor elkeen die zich in de visie van de organisatie herkent. Opgegroeid in diverse gemeenschappen, van kerk tot club en ballroom, delen de leden wat ze hebben en creëren ze wat ze missen. Ze geloven dat zelfvertrouwen leidt tot verandering en dat weten wie je bent en waar je voor staat, essentieel is. In het kader van M&Others presenteren MMH en FAQ! ‘Fabrics of Motherhood – A Homecoming’. Deze installatie bekijkt moederschap vanuit verschillende ervaringen en invalshoeken door een artistieke lens en combineert hierbij een Sub-Saharaans diasporaperspectief met westerse maatschappelijke normen. Ze vormt een ode aan het moederschap en het ballroommoederschap door middel van video, kledingstukken en fotografie. De samenwerking met de Zuid-Afrikaanse ontwerper Thebe Magugu zet de spotlight op de iconische mother Tracey Africa, het eerste Afro-Amerikaanse transvrouwmodel dat bekendheid verwierf in de modeindustrie. Geïnspireerd door Sub-Saharaanse Afrikaanse culturen biedt dit project vrouwen de kans om hun eigen reis in moederschap te verkennen en na te denken over hun kindertijd. Het erkent de tegenstrijdigheden en paradoxen van moederschap en creëert ruimte voor reflectie en erkenning. In lijn met de visie van FAQ! verbindt het project de ervaringen van de diaspora met die van het thuisland, waarbij moederschap als gemeenschappelijke draad fungeert. ‘Fabrics of Motherhood’ moedigt een dieper begrip van moederschap aan en erkent de belangrijke rol van ‘Othermothers’ in zwarte gemeenschappen. FAQ! nodigt iedereen uit om zich onder te dompelen in de gedeelde ervaring van moederschap, en bevordert empathie, verbondenheid en samenhorigheid.
Ballroom
Ballroom is een subcultuur ontstaan in de Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse LGBTQ+-gemeenschappen, waarin mensen deelnemen aan danscompetities, modeshows en uitvoeringen in een theatrale en extravagante stijl. Ballroomhuizen zijn communities waar leden van een specifieke ballroomgemeenschap culturele verbondenheid en zorg ervaren, als een gekozen familie. De leden zijn vaak queer en vinden geen steun en begrip in hun familiale context. Aan het hoofd van een huis staat een ballroom mother, een gerespecteerde figuur binnen de gemeenschap die een ondersteunende en leidende rol op zich neemt. Ze biedt vaak begeleiding, mentorschap en zorg aan leden van haar ‘huis’ binnen de ballroomscene. De ballroommoeder kan ook verantwoordelijk zijn voor het organiseren van trainingen, het coachen van deelnemers voor competities, en het creëren van een veilige en ondersteunende omgeving binnen het huis. Over het algemeen speelt de ballroommoeder een essentiële rol in het bieden van steun, advies en familiale verbondenheid aan de leden van haar huis.
95. Links in de ruimte staat een vitrine met een grote paarse baljurk. De rok van de jurk neemt veel plaats in, is gemaakt van een synthetisch, glanzend zijde en lijkt dik gevoerd te zijn. Het bovenstuk is geborduurd met paarse bloemen en gemstones die glitteren in het zachte licht. Het borduursel loopt door tot over de rok. Deze jurk is geïnspireerd op de jurk die de Amerikaanse dragqueen Violet Chachki droeg tijdens de, door haar gewonnen, finale van het zevende seizoen van de Rupauls Drag Race. De materiaalkeuze is gebaseerd op de tafzijden jurk die de Afro-Amerikaanse modeontwerpster Ann Cole Lowe ontwierp voor Jacqueline Bouvier ter gelegenheid van haar huwelijk met John F. Kennedy in 1953. Cole was de eerste Afro-Amerikaanse die doorbrak als bekende modeontwerpster. De jurk werd gedragen door Zelda Fitzgerald tijdens het Ace Gala Ball in Genève in 2022.
96. De scenografie van deze tentoonstellingsruimte roept een intieme en nostalgische sfeer op. De muren zijn bedekt met een collage van zwart-witfoto's en portretten van iconische figuren, die een eerbetoon brengen aan verschillende historische Mothers in de Queer community. de ruimte staan vintage meubels, zoals een rotan stoel en een decoratief tafeltje met bloemen, wat een huiselijk en persoonlijk element toevoegt aan de setting. Het tapijt is donkerrood met een sierlijk patroon, wat bijdraagt aan de warme en uitnodigende sfeer. De algehele inrichting voelt aan als een combinatie van een fotostudio, een persoonlijke woonkamer en een kunstgalerie.
97. De scenografie van deze tentoonstellingsruimte roept een intieme en nostalgische sfeer op. De muren zijn bedekt met een collage van zwart-witfoto's en portretten van iconische figuren, die een eerbetoon brengen aan verschillende historische Mothers in de Queer community. de ruimte staan vintage meubels, zoals een rotan stoel en een decoratief tafeltje met bloemen, wat een huiselijk en persoonlijk element toevoegt aan de setting. Het tapijt is donkerrood met een sierlijk patroon, wat bijdraagt aan de warme en uitnodigende sfeer. De algehele inrichting voelt aan als een combinatie van een fotostudio, een persoonlijke woonkamer en een kunstgalerie.
Volgende deel: 'Moeders & Monsters'
1ste verdieping, zijde Thonissenlaan
Moeders & Monsters
De voortplantingsfuncties van het biologisch vrouwelijk lichaam, met de baarmoeder als middelpunt, zijn in de westerse cultuur zowel een bron van verering als van vrouwenhaat. Van Plato’s theorie van de ‘dwalende baarmoeder’, die aanleiding gaf tot het concept van hysterie (Gr. hystera = baarmoeder), over de vervolging van kinderloze vrouwen als heksen en de kuisheidsgordel als symbool van onderdrukking van vrouwelijke seksualiteit, tot Freuds ‘hysterische’ vrouwen: vrouwelijkheid en moederschap worden vaak geassocieerd met duistere krachten. De moeder en haar lichaam wekken afschuw en fascinatie op. Het natuurlijke, zwangere lichaam wordt als grotesk afgedaan vanwege zwellingen en vloeistoffen. Deze vrouwelijke vloeistoffen, zoals menstruatiebloed, worden bestempeld als demonisch, vuil en gevaarlijk. De bloedingen zouden de goede krachten uit het lichaam wegtrekken en de gezondheid van mannen schaden. Menstruatieondergoed en -verband en zijn historisch gericht op het verbergen van het bloed, niet op hygiëne of comfort. Moeders die zichzelf niet opofferen voor hun kinderen, worden uitgeroepen tot ‘monsters’. In sprookjes en verhalen zijn ze de typische heks, boze stiefmoeder of afwezige moeder. Ook zij die niet beantwoorden aan de klassieke, heteronormatieve opvatting van moederschap, worden beschouwd als monsterlijk, zoals modemoeder en mentor Michèle Lamy. Ook de strijd voor het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen over abortus en anticonceptie wordt nog frequent als onnatuurlijk gezien. Hoewel de kijk op moederschap vandaag de dag breder is, de baarmoeder voorbij, is er nog een lange weg te gaan. Ontwerpers en gemeenschappen blijven door middel van specifieke collecties, samenwerkingen en acties om aandacht te vragen voor vrouwenhaat. Een mooi voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen Maria Grazia Chiuri en kunstenaar Elina Chauvet.
98. De scenografie in deze ruimte heeft een gedempte en mysterieuze sfeer met rode tinten die de ruimte domineren. Het geheel doet denken aan een theatrale setting met rond gevormde platforms waarop de mannequins staan, elk met een eigen belichting om de kledingstukken dramatisch uit te lichten. De verlichting is subtiel, met gefocuste spots op de kleding, terwijl de achtergrond in schaduwen gehuld blijft. Hierdoor krijgen de rode jurken extra nadruk, waarbij het contrast tussen licht en schaduw de texturen en vormen van de kledingstukken benadrukt.
99. We starten rechts. Net om de hoek van de ingang staat een stop met daaronder een kuisheidsgordel.
Dit object is een kuisheidsgordel die eigenlijk andersom in de vitrine staat. Aan het gedeelte waar het kruis zich zou bevinden zijn openingen met een getand ontwerp. De kuisheidsgordel is gemaakt van donkerbruin metaal en heeft een driehoekige vorm die bedoeld is om de geslachtsdelen te bedekken en te beschermen. Het metaal heeft een centrale decoratie in de vorm van een bloemachtig patroon, dat geperforeerd is. Aan de zijkanten bevinden zich gespen waarmee de gordel stevig kon worden vastgemaakt.
100. Links naast de kuisheidsgordel staat een platte vitrine met verschillende soorten maandverbanden in textiel uit de jaren 1950. Op een zwarte achtergrond liggen de objecten zorgvuldig uitgestald. Naast de stoffen maandverbanden in het wit en hun roze gespen liggen de verpakkingen.
101. Tegenover de vitrine staat een witte jurk op een cirkelvormig platform. De jurk is mouwloos en heeft een nauw aansluitend bustier-lijfje met een wijde rok die tot op de grond valt. Overheen de jurk zijn, lukraak, gestileerde vulva’s geborduurd in witte draad. Deze jurk werd door Gabriella Hearst gemaakt voor actrice Gillian Anderson voor de Golden Globe Awards in 2024.
102. Links van dit podium staat een groot rond platform met drie rode jurken. We beginnen links.
Hier staat een jurk die volledig bestaat uit rode veren. Het silhouet is nauwsluitend bij de taille en heupen, waardoor het een zandloperfiguur benadrukt. De bovenkant van de jurk heeft een uitgesneden halslijn en korte mouwen die ook zijn bedekt met veren. De jurk valt tot op de knieën, waarbij de veren als een tweede huid over het lichaam liggen en een dynamische textuur toevoegen aan het geheel.
Deze jurk komt uit de lente-zomer 2023 collectie van Amerikaans ontwerpster Dilara Findikoglu.
103. Rechts van de jurk gemaakt uit veren staat een rode jurk in geometrische vormen en bulten uit de 2022-23 herfst-wintercollectie van Melitta Baumeister. Het is een opvallend ontwerp dat gedrapeerd is in een geplisseerde stof. De jurk heeft een bijzondere, asymmetrische snit met een losse, vloeiende vorm die van de schouders naar beneden valt en rond het lichaam cirkelt. De jurk eindigt rond de knieën en wordt gecombineerd met een paar klassieke zwarte veterschoenen.
104. Rechts van deze jurk staat een ontwerp van Simone Rocha uit de herfst-winter collectie van 2016-17. Het is een transparante, rode jurk van dunne tule, geborduurd met bloemenmotieven. Het materiaal is dun en doorzichtig. De jurk heeft lange mouwen en een kraagje in dezelfde kleur. Op de jurk zijn bloempatronen geborduurd, die een extra decoratief element toevoegen. De doorschijnende stof maakt het geheel luchtig en licht, terwijl de dieprode kleur het een dramatische uitstraling geeft. De accessoires, zoals de lange oorbellen uit rode steentjes en het rode borduurwerk onder de borsten verwijzen naar de bloedende tepels die een vaak voorkomend fenomeen zijn bij de opstart van borstvoeding.
105. Rechts hiervan speelt een video af van een installatie door Michelle Lamy. Het geluid hoor je doorheen de zaal afspelen.
106. Achter het videoscherm staan twee silhouetten op een platform. Het eerste silhouet bestaat uit een gedrapeerde jurk in een zachtroze kleur van Rick Owens uit 2024. De jurk heeft een asymmetrisch ontwerp, waarbij het materiaal op een sculpturale manier rond het lichaam is gedrapeerd. De jurk werd gemaakt uit zacht leder dat structuur biedt en de dramatische plooien en volumes benadrukt. Het silhouet wordt verder versterkt door de opvallende roze laarzen met brede banden en plateauzolen.
107. Het tweede silhouet is van Di Petsa’s herfst-winter 2022-23 collectie. De look bevat een nauwsluitende mini-jurk in een grijstint en een top. De jurk en top hebben elk slechts één shouderband. De twee stukken worden kris-kras over elkaar gedragen. De jurk is gemaakt van een rekbare stof die strak om het lichaam sluit, met een korte lengte die boven de knieën eindigt. De mannequin werd zo gevormd dat er een buikje en heupen zichtbaar zijn onder de stof. Het opvallende aan dit silhouet zijn de gedrukte afbeeldingen van natte plekken op de borsten, die doen denken aan borstvoedingsvlekken.
108. Interview met Leen Dendievel over het taboe dat heerst rond bewust kindvrij door het leven gaan en met Mia Melvaer over zwanger- en moederschap binnen de context van een queergezin.
109. Links naast het videoscherm staan twee silhouetten van Maria Grazia Chiuri voor Dior in samenwerking met Elina Chauvet, cruise show 2024. In het voorjaar van 2023 nodigde Maria Grazia Chiuri kunstenaar Elina Chauvet uit om met een groep van zestien borduursters in Mexico-Stad een feministische installatie te maken. Op een drager van twintig witte toiles, katoenen mousseline-jurken uit de Dior-archieven, borduren ze in rode draad, symbool van bloed en liefde, zinnen, vormen en woorden die verband houden met femicide.
De eerste jurk heeft een mouwloze sweetheart halslijn met een dunne riem net boven de heupen. De rok valt in een klokvorm. Op de bustier is in rode draad een naaister geborduurd, haar stof valt tot over de rok waar ze wordt doorgeknipt met een grote rode geborduurde schaar. Op de rok staan verschillende Spaanse woorden zoals Desconfianza (wantrouwen), Infidelidad (ontrouw), insultos (beledigingen), celos (jaloezie), golpes (slagen), offensas (overtredingen).
110. De tweede jurk heeft een gelijkaardige stijl, het verschil is dat deze buste recht is en de rok rechter hangt dan de klokvormige jurk ernaast. Terwijl het bovenste deel van de rok losjes om het lichaam valt, is een deel van de stof opgetild en vastgezet, waardoor een elegante plooi ontstaat. Over de breedte van de rok staat een quote, ‘La confianza se genera con los hechos’ (Vertrouwen wordt gewonnen door feiten).
111. Het platform naast de twee Dior jurken heeft twee silhouetten.
De eerste jurk links heeft een opvallende en kleurrijke print. Op de voorkant zijn gestileerde afbeeldingen van twee gezichten van vrouwen die met elkaar verweven lijken te zijn. De kleuren zijn warm en levendig, met tinten zoals perzik, crème, blauw en geel. De jurk heeft een simpele rechte snit en een hoge omgeplooide kraag. De mouwen zijn los en wijd, met een soort "ballon"-effect dat net onder de oksels sluit en de mouwen wijd laten uitlopen langs de polsen. De jurk is gemaakt uit een stevige stof die de vorm goed behoudt, de snit is relatief strak om het lichaam heen, waardoor de nadruk vooral op de grafische print komt te liggen.
112. De tweede jurk op dit platform komt uit de collectie van Italiaans merk Cormio, uit de lente-zomer collectie van 2023.
De jurk is met de rug naar ons gedraaid waardoor we de voorkant niet zien. De kraag en mouwen zijn afgelijnd met een zwarte boord. Er staan twee quotes op de lichtroze jurk. De ene quote ziet er officieel uit en leest ‘this home runs on love, laughter and cups of strong coffee’ in afwisselend blauwe en groene woorden. Daaronder staat de tweede quote die lijkt in zwarte pen met de hand geschreven in blokletters: ‘We’ll see how you feel about abortions after I fuck your husband!’ het woord husband is onderstreept.
113. We gaan nog even naar de overkant van de zaal waar een vitrine staat. Hier liggen drie objecten in, van links naar rechts: het eerste stuk is een felroze gebreide muts. Deze heeft een simpele, vierkante vorm waarbij de twee bovenste hoekjes uitsteken als kattenoren. Deze muts werd op vraag van Modemuseum Hasselt gemaakt door Naomi Acqueiese van Hasselts brei-collectief Fiber.Friends, als replica van de befaamde pussyhat protestmutsen uit 2016. In het midden van de vitrine ligt een trui door Amerikaanse ontwerpster Gabriella Hearst. De trui is dun, grijs en heeft een ingebreid motief van eierstokken in de kleuren van de Amerikaanse vlag op de borst. Het laatste stuk uit de vitrine is een bandana gedragen tijdens de protesten in Bogotá, Colombia voor het recht op legale abortus in september 2020. De bandana is groen en ligt opgevouwen in een driehoek. Er staat een illustratie op in witte lijnen van een vrouw die haar vuist opsteekt, boven de woorden ‘Aborte Libre Seguro y Gratuito’ (Vrije, veilige en gratis abortus).
114. Dit silhouet is één van de bekendste van Dior door Maria Grazia Chiuri. De look bestaat uit een wit T-shirt met ‘We Should All be Feminists’, geschreven door Chimamanda Ngozi Adichie. Over de T-shirt draagt de mannequin een blauwe rok uit donkerblauwe soepele tule met geappliqueerde sterrenbeelden in kleine, glitterende steentjes. De jurk hangt tot onder de knieën. Onder de rok steken een paar kniehoge, geveterde, zwarte laarzen uit. Het silhouet wordt afgewerkt met ringen, oorbellen, een armband en een halsketting die tot over de borst hangt. Allemaal hebben ze kleine details van bijen (het symbool van Dior), het logo DIOR en sterretjes.
2de verdieping, zolder
Thebe Magugu, Heritage-jurken, 2023
Deze installatie vormt het tweede deel van de ‘Heritage’-serie waarbij ontwerper Thebe Magugu focust op negen Zuid-Afrikaanse culturen. De jurken worden telkens geïllustreerd met een ‘Moeder & Kind’-motief van kunstenaar Phathu Nembilwi. Bij elke jurk hoort een essay, geschreven door Motshedisi Chauke, Mokgadi Matlakala en Joyce Mokoena, drie onderzoekers gespecialiseerd in gezondheidsstudies en verpleegkunde, en die een inzicht geven in de folkloristische rituelen en overtuigingen van elke cultuur over moederen en moederschap. De negen afbeeldingen laten zien dat de moeders een veelvoud aan objecten op hun hoofd dragen, net zoals Thebe’s eigen familie, die heen en weer pendelde tussen Zuid-Afrika en het koninkrijk Lesotho. De vrouwen in zijn familie droegen kinderen op hun rug en benodigdheden op hun hoofd. Dit deed hem altijd denken Afro-totempalen; een vertoning van pure kracht, zowel fysiek als symbolisch. Met deze installatie wil Magugu een eerbetoon brengen aan deze herinnering.
Modemuseum Hasselt streeft ernaar om het standaardmannequinbestand zo veel mogelijk te diversifiëren en uit te breiden zodat een veelheid aan lichaamsvormen en huidskleuren vertegenwoordigd zijn. De mannequinpoppen in deze installatie werden aangekocht door de vzw Vrienden van het Modemuseum Hasselt in het kader van de tentoonstelling M&Others en specifiek voor de installatie van Thebe Magugu.
115. In deze scenografie staan negen mannequins op ronde, oranjebruine platforms die visueel ondersteund worden door zwarte touwen, die rond de voet van de platforms zijn gewikkeld. De achterwand toont wazige afbeeldingen van vrouwen in traditionele Afrikaanse kledij, die manden op hun hoofd dragen, wat een diepte en dynamiek toevoegt aan de presentatie. De zachte belichting en houten balken in het plafond geven de ruimte een warme sfeer, en de opstelling benadrukt de culturele rijkdom die de kledingstukken uitstralen. Op de grond liggen geruite winkelzakken opgevuld als poefjes.
We bespreken de 9 jurken van links van rechts, bij elke jurk hoort een kort essay over de achtergrond van ontwerpen van de jurk.
116. TSWANA MOEDER & KIND JURK
Deze moss crepe jurk heeft een overhemdkraag en een diep uitgesneden halslijn met een bijgevoegde nek foulard die voor een zachte afwerking zorgt. De ballonmouwen zetten uit naar de pols toe voordat ze weer strakker worden met een elastische manchet. Een hoge split eindigt net onder het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Tswana-kleding. De jurk heeft een afwisselend diep en lichtblauw kleurenpalet.
117. XHOSA MOEDER & KIND JURK
Deze moss crepe jurk heeft een overhemdkraag en een diep uitgesneden halslijn met een bijgevoegd nek foulard voor een zachte afwerking. De ballonmouwen zetten uit naar de pols toe voordat ze weer strakker worden met een elastische manchet. Een hoge split eindigt net onder het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Xhosa-kleding. Deze illustratie is op een mosgroene achtergrond geprint. De geilustreerde vrouw heeft een blauwe doek om haar hoofd, een rij gouden banden rond de bovenarm en draagt een witte jurk. Haar baby draagt ze op de arm op een blauwe doek.
118. TSONGA MOEDER & KIND JURK
De volgende jurken hebben dezelfde fysieke beschrijving als de voorgaande. Hier is het pop-art thema een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Tsonga-kleding. De basis van de jurk is voornamelijk rood met accenten van blauw, goud en wit. De print toont een groot artistiek portret van een vrouw, waarbij het gezicht en haar deels over de borst en de rok van de jurk verspreid zijn. De vrouw draagt en baby op haar rug in een witte draagdoek met blauwe accenten.
119. ZULU MOEDER & KIND JURK
Het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Zulu-kleding. De print toont een afbeelding van een Afrikaanse vrouw met een baby op haar rug. De vrouw draagt een witte hoofddoek en grote blauwe oorbellen, en heeft feloranje lippen. Het kind is in een doek gewikkeld. De basis van de jurk is rood, terwijl de grafische print in verschillende kleuren is uitgevoerd, waaronder crème, blauw, geel, oranje en zwart, wat een levendig contrast creëert tegen de achtergrondkleur.
120. BASOTHO MOEDER & KIND JURK
Het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Basotho-kleding.
De kleuren van de jurk zijn levendig en contrasterend. De jurk heeft een achtergrond in fel geelgroen en helder blauw, met een patroon van kleine witte vierkantjes. De illustratie van de vrouw op de voorkant heeft donkerbruin haar, en het kind dat ze draagt, heeft opvallend rood haar. De jurk heeft een lange strik om de hals die elegant naar beneden hangt, en de mouwen zijn ruimvallend met een lichte pof.
121. SWATI MOEDER & KIND JURK
Het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Swati-kleding.
De jurk is gemaakt van een glanzende stof in levendige kleuren met een opvallende print. De achtergrond van de jurk is overwegend blauw, en over de gehele voorkant is een groot, illustratief figuur afgebeeld van een moeder die een kind op haar schouders draagt. De figuren zijn afgebeeld in diverse huidtinten en zijn versierd met gedetailleerde patronen die hun kleding en accessoires uitbeelden. De mouwen zijn wijd en hebben een opvallende rode segment aan de ene kant met zwarte stippen, wat een mooi contrast vormt met het blauw. De lengte van de jurk is halflang en valt soepel over het lichaam, met een strikje dat bij de hals is vastgebonden en lang naar beneden hangt.
122. VENDA MOEDER & KIND JURK
Het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Venda-kleding.
De print op de jurk is kleurrijk en levendig, met grote vlakken in groen, zwart, wit, rood en roze. Het grafische ontwerp bevat abstracte figuren en vormen, wat de jurk een moderne, artistieke uitstraling geeft. Er is een moeder afgebeeld die haar kind omhelst. Ze draagt een groen rond hoofddeksel.
123. PEDI MOEDER & KIND JURK
Het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Pedi-kleding. De illustratie toont een krachtige afbeelding van een vrouw, vermoedelijk een moederfiguur, met een kind op haar arm. De vrouw draagt een blauw-witte hoofddoek, terwijl haar kleding is versierd met geometrische patronen en sierlijke lijnen in tinten van blauw, wit, en roze.
124. NDEBELE MOEDER & KIND JURK
Het Pop-Art hoofdthema: een moeder die haar kind vasthoudt in haar traditionele Ndebele-kleding. Deze jurk is bedrukt met een grote illustratie die een kleurrijke afbeelding toont van een Afrikaanse vrouw met een kind op haar rug. De jurk heeft een speelse, folkloristische stijl en combineert verschillende levendige kleuren zoals felroze, blauw, geel en rood. De vrouw in de illustratie draagt traditionele sieraden, zoals grote armbanden en een hoofdband. De jurk zelf heeft lange mouwen, een losse pasvorm en een opvallende kraag met striklinten.